De prijs van champagne knalt omhoog: zijn er alternatieven?
Prijzen stijgen overal, maar die van champagne swingen de pan uit. Hoe komt dat? En hoelang blijft de liefhebber dat slikken? Tijd om naar sprankelende alternatieven te zoeken.
Rewind naar enkele jaren terug. De meeste merkchampagnes in de supermarkt kan je kopen voor om en bij de 30 euro. In de restaurants krijg je een glas champagne voor 10 à 12 euro. Fast forwardnaar vandaag. De meeste merkchampagnes in de supermarkt kosten nu om en bij de 40 euro. En in de restaurants moet je voor een glas champagne algauw 15 tot 18 euro betalen. Dat betekent een prijsstijging van 30 tot 45%, beduidend hoger dan de inflatie.
Gaëlle Egoroff, directeur Bescherming en Promotie van het Comité Champagne, legt uit: "Ook de randproducten, zoals flessen, verpakkingen en transport, zijn duurder geworden. Daarbovenop komen alle inspanningen die de regio extra doet tegen de uitstoot van koolstof en de klimaatopwarming. Tel dat allemaal op, en je krijgt deze hoge stijgingspercentages."
Toch blijven Belgen graag schuimwijn kopen met de term "champagne" op de fles. Terwijl er nochtans alternatieven zijn die gemaakt worden zoals champagne, maar gewoon die term niet mogen gebruiken. Zelfs de term "méthode champenoise" wordt beschermd op Europees niveau, en ook op mondiaal vlak oefenen de champagnehuizen continu druk uit om producenten te verbieden deze termen te gebruiken. De methode zelf kan echter niet beschermd worden en mag dus gebruikt worden, net zoals de druiven van Champagne.
Zo is "crémant" de benaming voor Franse schuimwijn die volgens de champagnemethode wordt gemaakt, maar buiten de regio Champagne. De term méthode champenoise wordt op het etiket vervangen door méthode classique of traditionnelle. Natuurlijk benadrukken de champagnehuizen hun unieke krijtbodem en koele klimaat. Maar ook elders in Frankrijk zijn er geschikte bodems en microklimaten.
Waar zit het verschil dan? Vaak - maar niet altijd - in de gebruikte druiven. In Champagne wordt hoofdzakelijk pinot noir, pinot meunier en chardonnay geteeld. Terwijl voor een crémant ook andere druiven mogelijk zijn, afhankelijk van de streek. Voor Crémant d'Alsace kan dat riesling zijn, voor Crémant de Loire chenin blanc. Dat verandert echter niets aan de kwaliteit, wel aan de smaak en stijl.
Kan crémant beter zijn dan champagne? Zeer zeker. Een crémant die door een goed wijndomein werd gemaakt, kan beter zijn dan een champagne die uit een industriële fabriek komt.
Heel belangrijk is de duur van de rijping van de schuimwijn op zijn bezinksel (al staat dat niet altijd op de fles): het zorgt voor minder zuurte, een rijkere smaak en een romiger textuur. Champagne moet minimaal 15 maanden rijpen, crémant 9 maanden. Maar de producent van een crémant kan beslissen om die rijpingsduur te verlengen, zelfs boven de verplichte duur in Champagne. En zo kan zijn crémant beter worden dan een champagne die minder lang heeft gerijpt.
Ook de graad van aanzoeting is belangrijk. Net vóór champagne of crémant zijn definitieve kurk krijgt, wordt er een soort likeur toegevoegd ("dosage" genoemd), die de graad van zoetheid bepaalt. Vaak is men daar in Champagne nogal genereus mee, zodat de champagne een te zoete smaak krijgt, zelfs al staat er "brut" op de fles. Een crémant die minder aangezoet werd, kan daarom meer in uw smaak vallen.
Ook in andere landen wordt de champagnemethode toegepast onder eigen benamingen. Zo werd cava de term voor Spaanse schuimwijn die gemaakt wordt zoals champagne. Het klimaat is er wel warmer, en de druiven zijn meestal Spaans (parellada, macabeo en xarel-lo). Maar er worden ook cava's gemaakt met druiven die in Champagne verplicht zijn (zoals pinot noir en chardonnay).
Cava heeft echter een slechter imago dan champagne, vooral omdat grote industriële producenten ervoor kozen om een strijd om de laagste prijs te voeren. Vandaar dat meerdere tophuizen besloten om de term "cava" op hun flessen te vervangen door "Clàssic Penedès" of "Corpinnat" (verwijzend naar de streek), al of niet gecombineerd met "Método Tradicional". Sommige evenaren of overtreffen de kwaliteit van een merkchampagne, tegen een lagere prijs.
Duitse schuimwijn wordt in het algemeen Sekt genoemd. Wil je zeker zijn dat de champagnemethode werd gebruikt, dan moet er Traditionelle of Klassische Flaschengärung op de fles staan. In dat geval kan de kwaliteit zeer hoog zijn, zo hoog als topchampagne, en je betaalt er minder voor.
Sekt en champagne hebben historisch veel met elkaar gemeen: er is altijd een grote uitwisseling van kennis en handel geweest tussen het zuidwesten van Duitsland, waar Sekt wordt gemaakt, en Champagne. Vandaar de vele champagnehuizen met Duitse namen als Bollinger, Deutz, Mumm en Krug. Beide streken hebben ook een koel klimaat gemeen, zeer geschikt voor de productie van schuimwijn. Wat Duitsland extra boeiend maakt, is dat voor Sekt niet alleen champagnedruiven gebruikt worden, maar ook riesling, wat tot een ander palet van geuren en smaken leidt.
In Italië wordt schuimwijn "spumante" genoemd. Als die volgens de champagnemethode werd gemaakt, staat er metodo classico op het etiket. Ook hier kunnen verrassend goede alternatieven voor champagne gevonden worden, zeker in de regio Franciacorta die het "Champagne van Italië" wordt genoemd. Prosecco wordt dan weer gemaakt volgens een andere methode, de Charmat-methode (zo genoemd naar zijn uitvinder). Daarbij wordt de tweede gisting niet in de fles veroorzaakt, maar in een grote tank, met een zachtere sprankeling tot gevolg.
Ook Zuid-Afrika heeft zijn eigen term voor schuimwijn die zoals champagne wordt gemaakt: cap classique. En laten we ons eigen land niet vergeten: daar worden steeds betere schuimwijnen volgens de champagnemethode gemaakt.
Kan pet'nat (pétillant naturel) een alternatief zijn? Deze natuurlijke schuimwijn is lekker en verfrissend, maar wordt niet volgens de champagnemethode gemaakt. Het is een witte wijn die al tijdens zijn gisting gebotteld wordt, en zijn gisting verder zet in de gesloten fles, waardoor de bubbels gevangen blijven. Omdat er slechts één gisting plaatsvindt in plaats van twee, is de sprankeling minder krachtig. Maar ook de prijs.
Wat is de champagnemethode?
Deze methode om schuimwijn te maken, bestaat uit twee opeenvolgende gistingen: eerst een gisting van het druivensap om witte wijn te bekomen, vervolgens - door toevoeging van gist en suiker - een hergisting van die witte wijn in een gesloten fles. Daardoor worden koolzuurbubbels gevormd, die in de fles gevangen blijven. De schuimwijn blijft dan een tijd liggen op zijn gistrest, wat de kwaliteit en smaak nog verbetert. Uiteindelijk wordt de gistrest verwijderd, en krijgt de schuimwijn zijn definitieve kurk, al of niet na toevoeging van wat zoete likeur ("dosage"). Het is de hoeveelheid van deze dosage die bepaalt hoe droog of zoet de schuimwijn zal zijn.
Onze selectie van alternatieven
Om zo dicht mogelijk champagne te benaderen, beperkten wij ons tot schuimwijnen gemaakt volgens de champagnemethode.
Uit Frankrijk:
- Picamelot (vanaf € 18,50 - start2taste.be) en Vitteaut-Alberti (vanaf € 19,55 - adbibendum.be). Twee van de beste producenten van crémant de Bourgogne; de kwaliteit evenaart die van champagne.
- Château de Minière, Crémant de Loire - vanaf € 18,50 - start2taste.be. Biologische schuimwijn van cabernet franc van de Belgische Kathleen Van den Berghe
- Bott Geyl, Crémant d'Alsace - € 21,10 - wijnhuisvandenbulcke.be. Uitmuntende biodynamische crémant van champagnedruiven, met twee jaar rijping.
Uit Spanje:
- La Pintada / Damia / Roura / Jané Ventura, Cava - vanaf € 10,53 - labuenavida.be. Vier cavahuizen die een verrassend hoge kwaliteit tegen een scherpe prijs bieden.
- Albet i Noya, Classic Penedès - vanaf € 20,29 - labuenavida.be. Domein van o.m. de huiscava van El Celler de Can Roca, tweemaal uitgeroepen tot beste restaurant ter wereld.
- Sumarroca "Letargia", Cava - € 28 - vinesse.be. Topcava met liefst tien jaar rijping, en zonder aanzoeting: welke champagne doet dat na?
- Gramona, Corpinnat, Penedès - vanaf € 32,09 - labuenavida.be. Historisch en biodynamisch cavahuis dat zich kan meten met Champagne.
Uit Italië:
- Bellavista, Franciacorta - vanaf € 20,95 - adbibendum.be. Voortreffelijke producent van spumante, die bij de beste van Italië hoort
- Conte Vistarino "Cépage", Oltrepò Pavese (Pavia) - € 24,99 - vinesse.be. Champagneblend van 80% pinot noir en 20% chardonnay van een historisch wijnhuis
- Ciro Picariello, Campania - € 29,50 - decanto.be. Heel bijzondere spumante van de lokale fiano-druif, geteeld op koelere hoogte.
- Moratti, Oltrepò Pavese (Pavia) - € 29,95 - wijnhuisvandenbulcke.be. Een uitgelezen regio voor pinot noir, een uitgelezen spumante van pinot noir
- Mosnel, Franciacorta - € 32,99 - chxvini.be. De vijfde generatie leidt nu dit voortreffelijke domein in het "Champagne van Italië".
Uit Oostenrijk:
- Hannes Reeh / Madl - € 23,92 / 29,52 - oostenrijkswijnhuis.be. Opmerkelijke kwaliteit uit een land dat minder bekend staat voor schuimwijn: beide van chardonnay en pinot noir, met drie tot vier jaar rijping op de gistrest
Uit Argentinië:
- Alma Negra Rosé, Mendoza - € 16,95 - adbibendum.be. Gemaakt door Ernesto Catena, wiens familiedomein dit jaar werd uitgeroepen tot "World's Best Vineyard"
- Tapiz, Mendoza - € 17,95 - start2taste.be. Sterke blend van chardonnay en pinot noir van een veelvuldig bekroond wijnhuis.
Invoerders:
Ad Bibendum ( Sint-Truiden )
Châteaux Vini ( Ternat )
Decanto ( Asse )
La Buena Vida ( Mol )
Oostenrijks Wijnhuis ( Viersel (Zandhoven) )
Start2Taste ( Waregem )
Vinesse ( Nieuwkerken-Waas (Sint-Niklaas) )
Wijnhuis Vanden Bulcke ( Roeselare )
