Ontmoeting met de markies van Sassicaia
De Italiaan die Bordeaux versloeg
Toen een Italiaanse wijn in een blinddegustatie de grootste wijnen van Bordeaux versloeg, was dat wereldnieuws. De mythe van Sassicaia was geboren.
Weinig wijnen in de wereld kunnen er prat op gaan een eigen appellatie te hebben, speciaal voor hen gecreëerd. In Italië viel die eer te beurt aan Sassicaia, gemaakt van
85% cabernet sauvignon en 15% cabernet franc, op een "land bezaaid met stenen" (de vertaling van Sassicaia). Dit was de eerste Italiaanse wijn die de concurrentie aankon met de grote wijnen uit Bordeaux. Sindsdien werden in Italië nog meer wijnen gemaakt van Bordelese druiven, maar Sassicaia wordt door de meeste wijnliefhebbers nog altijd als de topper beschouwd.
De eigenaar van Sassicaia is een markies, Mario Incisa della Rocchetta. Hij was in België om zeven jaargangen van zijn legendarische wijn te laten proeven. Vòòr de degustatie had ik een gesprek met hem.
Hij vertelt met zichtbare trots over zijn domein: "De geschiedenis van Sassicaia gaat terug tot de jaren 20 van de vorige eeuw. Mijn vader, Nicolò Incisa della Rocchetta, was afkomstig van Piemonte en droomde ervan om een nobele wijn te creëren, die de concurrentie aankon met de wijnen die hij zelf het liefst dronk: Bordeaux. Hij huwde met een dame die ook van adel was, zij bezat aan de westkust van Toscane een landgoed, Tenuta San Guido. Daar gingen ze wonen. In 1940 plantte mijn vader er de eerste Bordelese wijnstokken. Dat was ongezien in Toscane waar vooral chianti werd gemaakt van de lokale druif sangiovese. Elke Italiaan dronk toen gemiddeld nog 100 liter wijn per jaar, meestal slechte. En zeker hier, in een gebied dat vroeger een moeras was geweest, was het volgens de Toscanen onmogelijk om wijn te maken. Zo dacht men dat de nabijheid van de zee tot zoutafzetting op de druiven zou leiden. De wijn van mijn vader raakte bijgevolg niet verkocht, hij werd uitsluitend op het familiedomein gedronken. Tot in de jaren 1960. Dan overtroefde hij in een blinddegustatie alle premiers grands crus classés van Bordeaux. De naam Sassicaia was op slag wereldberoemd."
Een belangrijke stap in de verdere kwaliteitsverbetering van Sassicaia was de ontmoeting in 1968 tussen Mario Incisa della Rocchetta en een jonge oenoloog, Giacomo Tachis. Die was een tijdlang de assistent geweest van de legendarische Bordelese oenoloog Emile Peynaud, en werkte nu voor de Toscaanse wijnfamilie Antinori.
"De Antinori's waren neven van mijn vader, en Giacomo Tachis was, net zoals mijn vader, een Piemontees. Dat heeft er toe bijgedragen dat Giacomo oenoloog van Sassicaia werd. Hij creëerde trouwens nog andere bekende Italiaanse wijnen, zoals Tignanello, Solaia en San Leonardo. Allemaal wijnen met Bordelese druiven, al dan niet gemengd met onze eigen druif sangiovese. Hij bracht de beweging van de Super Tuscans op gang, topwijnen van druiven die de Italiaanse wetgeving niet toeliet en bijgevolg als vino da tavola, als tafelwijn, op de markt moesten komen. Maar door hun internationale succes werd de Italiaanse wijnwetgeving aangepast, en Sassicaia kreeg zelfs een eigen afzonderlijke appellatie. Giacomo Tachis, in het begin verguisd, kreeg in 1999 een eretitel Landbouwwetenschappen en Technologie van de Universiteit van Pisa. Hij wordt nu algemeen geroemd om zijn grote verdiensten voor de Italiaanse wijncultuur."
Een goede wijn maken is één zaak, hem commercialiseren een andere. Zeker in die tijd zat de wereld niet te wachten op een Italiaanse wijn van Bordelese druiven.
"De familie Antinori had al een distributienetwerk uitgebouwd, en daarom koos mijn vader ervoor om Sassicaia via dat kanaal te verdelen. Dat heeft zijn bekendheid snel vooruitgeholpen. Maar nadat mijn vader overleed in 1983, ben ik steeds meer mijn eigen koers gaan varen. Ik wilde vooral de fijne, elegante stijl van Sassicaia behouden. De Super Tuscans evolueerden steeds meer naar donkere, krachtige, sterk gestructureerde wijnen, en dat wilde ik niet. Ik heb er bij Giacomo Tachis altijd op aangedrongen om de stijl van Sassicaia te respecteren. Ik heb er wel twijfels over gehad. De hele wijnwereld, Bordeaux incluis, leek op een bepaald ogenblik naar meer kracht te evolueren. En tussen al die kracht vallen fijne wijnen moeilijker op in degustaties. Toch bleef ik vasthouden aan onze stijl, en nu zie je dat de wereld weer naar meer elegantie en finesse evolueert."
Een andere evolutie in de wijnwereld is het biologisch bewerken van de wijngaard, wat doet de markies op dat vlak?
"Wij hebben het van nature niet moeilijk om onze wijnranken gezond te houden. Door een goede blootstelling aan de zon en een constante bries van de nabijgelegen zee hebben we een microklimaat dat ongunstig is voor schimmels. Bovendien liggen onze wijngaarden ingesloten tussen bossen. Daardoor worden parasieten door tal van natuurlijke vijanden op veilige afstand gehouden, en kunnen we het gebruik van insecticiden tot een minimum beperken. Ook qua bemesting is er niet veel nodig, omdat de bodem voldoende micro-organismen bevat."
De wereldvraag naar Sassicaia is vele malen hoger dan het aanbod. De wijn heeft intussen de kaap van 100 euro per fles overschreden, en nog stopt de vraag niet. Wie zou dan niet aan een uitbreiding denken?
"Momenteel hebben we 60 hectaren aangeplant met cabernet sauvignon en cabernet franc voor Sassicaia, waarvan 55 in productie. Ik ga dat niet uitbreiden. Als je altijd meer wil, komt er onvermijdelijk een moment waarop de kwaliteit eronder lijdt."
Onder de domeinnaam Tenuta San Guido heeft hij wel een andere wijn op de markt gebracht: Guidalberto (45% merlot, 45% cabernet sauvignon en 10% sangiovese). Daarnaast investeerde hij in een wijndomein op Sardinië, Agri Punica.
Zeven jaargangen van Sassicaia.
- 1998 / De degustatie begint meteen met een topper, die alles heeft om de wijnliefhebber te bekoren: zuiverheid, evenwicht, intensiteit, complexiteit en lengte. Een grote wijn, met grote bewaarkracht.
- 1999 / Een duidelijk verschil met de vorige jaargang: fijner en lichter, minder complex, minder gestructureerd, maar een mooie wijn om nu al te drinken, omdat oenoloog Tachis voor een zachte extractie koos.
- 2000 / Een goed jaar, warm en droog, maar de wijn is nog gesloten. Rijp fruit, tannines, alcohol en hout zijn evenwichtig gedoseerd. Eens ontplooid belooft dit een grote wijn te worden.
- 2001 / De jaargang die het langst op zich zal laten wachten. De tannines moeten versmelten, de wijn is nog sterk getekend door de houtrijping.
- 2002 / Een moeilijk jaar, door de overvloedige regen. De markies overwoog om geen Sassicaia op de markt te brengen. Maar door minder nieuw eikenhout te gebruiken, werd dit toch een mooie, soepele, zacht-fluwelige wijn, weliswaar niet geschikt voor een lange bewaartijd, maar zeer aangenaam om nu te drinken.
- 2003 / Het jaar van de hittegolf in Europa, wat zich manifesteert in expressieve, haast zwoele aroma's. De wijn is volrijp, rond en soepel, met toch voldoende fraîcheur (te danken aan de nabijheid van de zee). De alcohol is duidelijk present, een lichte bittertoets markeert de afdronk (door de snelle suikerrijpheid moest men oogsten vooraleer de tannines volledig rijp waren).
- 2004 / Een mooi jaar met een lange rijpingstijd voor de druiven. Fijne, statige neus, evenwichtige wijn met geprononceerde zuren, wat de bewaarkracht ten goede zal komen.
Algemene conclusie: Giacomo Tachis heeft zijn grote reputatie als oenoloog niet gestolen. Elke jaargang is duidelijk anders, in lijn met wat de natuur te bieden had, maar nooit kan je van een mislukte wijn spreken. Dat komt omdat Tachis de natuur niet naar zijn hand wil zetten, maar er integendeel in slaagt de natuurlijke omstandigheden te respecteren en in zijn voordeel te benutten.
