Bordeaux 2004
Minder rijpe druiven, toch mooie wijnen
De bordeauxwijnen van 2004 zijn mooier dan de reputatie van het jaar.
De Engelse wijnschrijfster Jancis Robinson schreef in haar wekelijkse column in The Financial Times dat je nog zo vaak mag zeggen dat 2001 en 2004 best mooie Bordeauxjaren zijn, maar dat mensen toch blijven dromen van de duurdere 2000, 2003
en 2005.
De oenoloog Stéphane Derenoncourt zei mij: "Ik hou meer van 2004 dan van 2003."
En toen Gérard Perse, eigenaar van Château Pavie in Saint-Emilion, een "verticale" van zijn wijnen presenteerde, noemde hij 2003 "un faux bon millésime".
Ik was het volkomen met hen eens. Maar in Bordeaux hoorde je dergelijke uitspraken niet in 2003: onomwonden sprak men van het "meest uitzonderlijke millésime ooit", en zette men goed in de verf dat het om een beperkte oogst ging. De jaargang moest, kortom, nog verkocht raken.
Ach, natuurlijk tracht de N.V. Bordeaux haar nieuwe oogst altijd zo gunstig mogelijk voor te stellen, welk bedrijf doet het anders voor haar producten? Ik moest dan ook hartelijk lachen toen ik een Bordelees kasteeleigenaar hoorde opperen dat "de media een hype hadden gemaakt van 2003". Wat kregen we nu? Het waren in de eerste plaats de Bordelezen zelf die deze jaargang bij de lancering de hemel hadden ingeprezen en hardnekkig hadden geprobeerd de media daar ook van te overtuigen.
Achteraf, als de hele oogst verkocht is, is het altijd makkelijker om eerlijk te zijn. Maar met 2004 stond Bordeaux wel voor een jaargang die moeilijker te verkopen bleek.
De oogst was overvloediger, en de daaropvolgende jaargang 2005 beloofde een van de beste ooit te worden (echt waar, deze keer). 2004 riskeerde dus wat in de vergeethoek te raken, geklemd tussen 2003 en 2005. En dat verdient deze jaargang niet. Temeer daar de prijzen, alle verhoudingen in acht genomen, redelijk bleven. Precies omdat men vreesde dat het millésime anders niet vlot genoeg verkocht zou raken.
2004 is een jaar van finesse en elegantie, gecombineerd met een verrassend fruitige fraîcheur en een genuanceerd aromatisch reliëf. Ik geef er meteen deze waarschuwing bij: de druiven waren in 2004 niet zo rijp als in 2000 en 2005. Volheid, concentratie en kracht zijn dus duidelijk in mindere mate aanwezig. Maar is dat een teken van minder kwaliteit?
Rijpheid is een obsessie geworden in de wijnwereld. Gewoon rijp volstaat niet meer, het moet heel rijp zijn, uitbundig rijp, explosief rijp. Overrijp, zeg maar. Smaken moeten voller, ronder, zoeter. De gemiddelde wijndrinker wordt daar zodanig aan gewoon dat de fijne nuances van vegetale aroma's, zuren en tannines niet meer worden geapprecieerd. De Bourgondische wijnmaker Henri Jayer, algemeen erkend als een van de beste wijnmakers ooit, zei: "Je oogst beter een druif die voor 95% rijp is, dan een druif die voor 105% rijp is." Hij hield van de druif die nog "croquant" is.
"Hoe rijper de druiven, hoe beter de wijn" is een te algemene bewering. Men moet allereerst specifiëren over welke rijpheid het gaat: de analytische rijpheid van suikers en zuren, of de fenolische rijpheid van aroma's en tannines. Beide vallen niet noodzakelijk samen in het rijpingsproces van een druif. In 2003 had je veel wijnen met een soepele en zoete aanzet (wijzend op een hoge suikerrijpheid), maar een bittere staart (bij gebrek aan fenolische rijpheid). De weersomstandigheden die de meeste kans geven op het samenvallen van beide stadia, zijn de gematigde. Niet de grote hitte dus, zoals in 2003, maar natuurlijk mag het evenmin te koud zijn.
Welnu, Bordeaux kende in 2004 zo'n lang en langzaam rijpingsseizoen. De temperaturen waren mooi tijdens de cruciale maanden, in juni tijdens de bloei en in september bij het naderen van de oogst. Maar in het algemeen was het een vrij koel jaar, dat niet tot uitbundige rijpheid heeft geleid. Er zijn bijgevolg wijnen bij die, in verschillende gradaties, vegetale aroma's vertonen. Opnieuw een reden voor een aantal wijnliefhebbers om af te haken. Er is immers ook een tendens om elke "groene" toets uit wijnen te bannen. Niet alleen moeten de druiven steeds rijper zijn, ze worden daarenboven streng geselecteerd, volledig ontsteeld en opnieuw geselecteerd. Château Pape-Clément stuurde zelfs ooit het bericht de wereld in dat de druiven manueel ontpit zouden worden! Welaan, waarom zou je de druiven niet schillen vooraleer ze in de gistkuip belanden? Dan houd je alleen het vruchtvlees over, en is het ideaal van een volkomen homogeen soepele en ronde wijn bereikt. Maar je zit dan wel met een zielloos product.
Waar komt die afkeer van elk spoortje "groen" vandaan? Oenoloog Michel Rolland, bekend om zijn voorliefde voor rijpe druiven, zei mij ooit: "Ik haat vegetale aroma's. Ik heb nooit graag spinazie gegeten." Welnu, dat was een duidelijke reden, en meteen kende ik ook de reden waarom ik daar niet zo afkerig van ben: ik houd wèl van spinazie. Net zoals ik van witloof houd, en dus bitter kan appreciëren.
Zoals in zuur en bitterheid bestaan er verschillende varianten van vegetale aroma's. Sommige zijn onaangenaam agressief: ze doen je mond samentrekken en verkorten de afdronk. Maar sommige zijn ook nobel, tintelend, mooi omhuld door fruitmaterie, waardoor de wijn aromatisch boeiender en complexer wordt. Domaine de la Romanée-Conti, toch geen producent van kleine wijntjes, laat bewust een deel van de druivensteeltjes meegisten, precies om een subtiel, onderliggend vegetaal tannineraster
te bekomen.
De sleutel is: je moet een minder rijpe jaargang niet behandelen als een volrijpe. Alles moet zachter en voorzichtiger gebeuren: de extractie, de persing, het gebruik van nieuw eikenhout. Wie met matig rijpe druiven toch probeert veel kleur en concentratie te bekomen, in de veronderstelling dat de markt daarom vraagt, die bekomt net die agressieve vegetale aroma's omdat de druivenmassa te krachtig geëxtraheerd wordt. Als daar nog een overdosis nieuwe eik bovenop komt, is het evenwicht helemaal verstoord. Een aantal Bordelese kastelen heeft die fout gemaakt in 1997, 1998 (in Médoc) en 1999. Maar ze hebben van die fouten geleerd. In 2004 heeft Bordeaux er wijselijk voor gekozen om een lichte wijn te maken, omdat de jaargang daarom vraagt.
Het staat vandaag niet hip om het te zeggen, maar Bordeaux behoort nog altijd bij de allerbeste wijnstreken ter wereld. Tenminste als het zich niet laat opjagen door andere, zonniger wijnlanden, waar krachtiger wijnen mogelijk zijn. Bordeaux heeft geen andere keuze dan Bordeaux te zijn, met alle voor- en nadelen van zijn ligging vlakbij de Atlantische Oceaan.
2004 is een jaar voor liefhebbers van fijne en genuanceerde wijnen, mooie wijnen om een maaltijd te begeleiden.
Bewaarkracht? Daarover verschillen de meningen. Maar zelfs indien je ze minder lang kan bewaren, je moet toch iets drinken vòòr je aan 2005 kan beginnen?
