Van wodka naar wijn
Sinds de val van de Muur creëren de Oost-Europese landen in snel tempo de basisvoorwaarde voor een wijncultuur: economische welvaart. De passie voor wijn herleeft in Oost-Europa.
Dat economische welvaart bepalend is voor het tot stand komen van een wijncultuur, is niet verwonderlijk. Om wijn te produceren is kapitaal nodig, èn je moet kunnen wachten op winst: wingerds groeien traag, druiven rijpen traag, en als je goede wijn wil, moet je hem een tot twee jaar laten liggen op vaten alvorens hem te verkopen. Daarom kan wijn nooit goedkoop zijn, en moeten ook de consumenten over een zekere welvaart beschikken.
Maar dat is slechts een startpunt. Een wijncultuur groeit eveneens traag. Kennis over wijn, en a fortiori over het maken van wijn, verwerf je niet van vandaag op morgen. Intussen leeft het gretige verlangen om met wijn kennis te maken. Het is trouwens een van de symbolen van westerse welvaart waar de Oost-Europeanen van verstoken bleven. Die gretigheid, gecombineerd met een (voorlopig) gebrek aan kennis, heeft geleid tot een fenomeen dat wijnliefhebbers vandaag met lede ogen aanzien: een spectaculaire stijging van de prijzen van westerse topwijnen.
Oost-Europese rijken jagen westerse wijnprijzen omhoog
Niet alleen de rijke Oost-Europeanen zijn verantwoordelijk voor de fors gestegen wereldvraag naar topwijn. In Azië zien we diezelfde cocktail van gestegen koopkracht, gretig verlangen en geringe kennis. Vandaar dat zelfs magere Bordeauxjaren toch volop aangekocht worden in die landen. Franse domeineigenaars hebben mij meermaals laten verstaan dat die interesse uit Azië en Oost-Europa een zegen is voor hen. Amerikanen en West-Europeanen willen meestal alleen de goede jaargangen. Oost-Europeanen worden vooral aangetrokken door de "merknamen". Daardoor komt het dat de primeurprijzen voor middelmatige jaren als 2006 en 2007 toch beduidend hoger kunnen liggen dan die voor het uitmuntende jaar 2000.
Met name in Rusland is een enorme wijnhype aan de gang, vooral in Moskou en Sint-Petersburg, samen goed voor méér potentiële consumenten dan in heel België. Sommeliers van toprestaurants vliegen heen en weer tussen beide steden om degustaties mee te maken. In Bordeaux ontmoette ik de Russische uitgever van een tijdschrift, geheel gewijd aan wijn, uitsluitend voor Moskou! Ook andere contacten brachten mij tot het besef dat wij in het Westen eigenlijk geen idee hebben van wat er in die landen vandaag allemaal gebeurt op het vlak van wijn.
Oost-Europese wijnjournalisten op westerse degustaties
De laatste jaren zie ik steeds meer Oost-Europese wijnschrijvers opduiken in onze bekendste wijnstreken, onder meer tijdens de primeurweken van Bordeaux waar de wijnen van de laatste oogst geproefd worden door de verzamelde wereldpers. Ongeacht de kwaliteit van het wijnjaar tonen zij zich meestal vooral gelukkig dat ze "erbij horen". Ze staan te popelen om hun wijnkennis te demonstreren en hun magazines en artikels voor te stellen aan de kasteeleigenaars. Om de jaargang kritisch te beoordelen, beschikken ze nog over een onvoldoende breed referentiekader, maar ze zijn enorm gepassioneerd en zullen dus snel leren. Hun huidige werkwijze verklaart echter voor een deel de prijsstijgingen van de bordeauxwijnen. Want zelfs over een magere jaargang tonen ze zich enthousiast, en dus schrijven zij daar in hun eigen land ongetwijfeld positief over.
Uitvoer van Oost-Europese wijnen komt op gang
Groeiende koopkracht en wijnkennis leiden onvermijdelijk tot het verlangen om wijn te produceren. Klimaat en bodem zijn daar in Oost-Europa trouwens geschikt voor, heel wat landen hebben er een historische wijncultuur. Die ging onder het communisme echter teloor, net in de periode dat oenologie en wijntechnologie een enorme sprong voorwaarts maakten. Vandaar dat Oost-Europa aan een inhaalbeweging toe is.
Hongarije is het Oost-Europese land met de rijkste wijncultuur. Vooral de zoete tokaj is een legendarische wijn, vergelijkbaar met de grote Sauterneswijnen van Frankrijk. Niet te verwonderen dat Spaanse en Franse topdomeinen (zoals Vega Sicilia en Château Beychevelle) geïnvesteerd hebben in tokaj-wijngaarden, toen die na het communisme te koop werden aangeboden. Roemenië heeft ook zijn legendarische zoete wijn van druiven aangetast door edelrot: Cotnari.
Slovenië wordt het Zwitserland van Oost-Europa genoemd: dat zegt iets over haar economische welvaart. Het land heeft een groot potentieel voor kwaliteitswijn. Net over de grens met Italië wonen trouwens grote wijnmakers als Gravner en Radikon, voorwaar geen Italiaanse namen.
Kroatië ontwikkelt haar wijncultuur ook in snel tempo. Het deelgebied Slavonië (niet te verwarren met Slovenië) staat bekend om zijn bossen van eikenhout voor foeders.
Bulgarije was van alle Oost-Europese landen het eerst en het meest op export gericht. Er werden massaal internationale druivensoorten aangeplant (cabernet sauvignon, merlot, chardonnay ...). Vaak ging het om alledaagse wijn van hoge opbrengsten, maar door de lage prijs vonden ze toch hun weg naar West-Europa. Vandaag mikken westerse investeerders op wijnen van hogere kwaliteit, zoals graaf von Neipperg, eigenaar van Château Canon-la-Gaffelière in Saint-Emilion.
Tsjechië staat eerder bekend om zijn bier, maar in Slowakije heeft het wereldberoemde Duitse domein Egon Müller het domein Château Bela aangekocht.
Georgië is dan weer een bakermat van onze westerse wijncultuur: het oudste wijngebied van Oost-Europa, met ruim 500 autochtone druivensoorten en een grote traditie in het maken van wijnamforen. Ook andere voormalige Sovjetrepublieken, zoals Moldavië en Oekraïne, beschikken over goede terroirs voor wijn. De Sovjetunie koos trouwens al in de jaren vijftig voor wijn in plaats van wodka. Dat schijnt zich vandaag over heel Oost-Europa te verspreiden.
Sommelier met een passie voor Oost-Europa
Maximin De Munck is de sommelier van het bekende restaurant L'Air du Temps in Eghezée. Ondanks zijn jonge leeftijd (nog geen 30) heeft hij al een grote reputatie èn hij is gepassioneerd door de Oost-Europese wijnen. "Omdat ik nieuwsgierig ben, èn omdat we er ons in het restaurant mee kunnen onderscheiden", zegt hij. Hij heeft een tiental domeinen op de wijnkaart, maar omdat die zelden spontaan gekozen worden, schenkt hij er ook bij de menu's. "Zonder het etiket te tonen", specifieert hij, "Anders zijn de klanten bevooroordeeld. Nu zijn ze meestal verrast over de kwaliteit. Want Oost-Europa heeft vele eigen unieke druivensoorten en prachtige terroirs, vooral voor witte wijn: bodems van vulkanisch gesteente, graniet en leisteen. De wijncultuur is er veel ouder dan wij denken, en de reden waarom ze is teloor gegaan had niets met de kwaliteit, maar alles met de politiek te maken."
Invoerders van wijnen uit:- Kroatië: www.istrianchilloutwines.be
- Roemenië: www.wijnenmartin.be
- Hongarije: www.globalwineries.com
- Slovenië: www.odilon.be
