Ontmoeting met de maker van Australië's beroemdste wijn
John Duval: "Als de Fransen zon hebben zoals wij, noemen ze dat een goed wijnjaar."
International Winemaker of the Year in 1989. Red Winemaker of the Year in 1991 en 2000. Van zijn topwijn Grange werd de jaargang 1955 door het Amerikaanse Wine Spectator genoemd als een van de 12 beste wijnen van de 20ste eeuw. Een mooi palmares voor John Duval, sinds 1986 Chief Winemaker bij Penfolds, een van de grootste wijnbedrijven in Australië. Hij besloot zijn eigen wijnbedrijfje op te richten, maar blijft Penfolds nog adviseren.
De naam Penfolds verwijst naar de Engelse dokter Christopher Rawson Penfold, die met vrouw en dochter in 1844 in Zuid-Australië aankwam. Hij had wijnstokken meegebracht vanuit Frankrijk, en plantte ze rond zijn stenen cottage in Magill. De cottage werd "The Grange" genoemd, en dat werd ook de naam van de beroemdste Australische wijn ooit, een blend van overwegend shiraz en een beetje cabernet sauvignon. Nochtans werd deze wijn, voor het eerst gemaakt in 1951 door de legendarische wijnmaker Max Schubert, slecht onthaald toen hij op de wijnbeurs van Sidney werd voorgesteld. Maar Schubert zette door, bleef experimenteren met Franse vinificatietechnieken, en enkele jaren later was het raak: iedereen was het erover eens dat Penfolds Grange een mijlpaal betekende in de Australische wijngeschiedenis. Het vervolg laat zich raden: stijgende prijzen. Maar door de uitstraling ervan groeide Penfolds alsmaar verder, ook met goedkopere wijnen.
In 1990 werd het bedrijf overgenomen door een beursgenoteerde brouwerijgroep die kort daarna haar brouwerij-activiteiten verkocht en haar naam veranderde in Southcorp. Dan fuseerde Southcorp met concurrent Rosemount, waardoor de op een na grootste Australische wijngroep ontstond (na BRL Hardy, overgenomen door een Amerikaanse wijngigant). Het is in Australië een klassiek scenario van groei, overnames en fusies: wijn is daar big business.
Hoe voelt een creatieve wijnmaker zich temidden van dit financiële geweld?
JOHN DUVAL: "Ook een financieel manager van een bedrijf weet hoe belangrijk het is de stijl en de kwaliteit van een product te behouden. En in een wijnbedrijf is dat de taak van de wijnmaker. Natuurlijk is er een concentratiebeweging in Australië. Er zijn ongeveer 1400 wineries, maar 70 tot 80% van de productie is in handen van een half dozijn bedrijven. Ook Penfolds heeft de gevolgen van die evolutie ondervonden. Maar zelfs nu het bedrijf enkele keren van eigenaar en management is veranderd, heb ik ervoor gezorgd dat het product op peil bleef, en daar ben ik trots op. Maar als wijnmaker ben ik ook realistisch. Het heeft geen zin wijnen op de markt te brengen die niet gedronken worden. Ik luister dus naar mijn collega's uit de marketing en de verkoop. Maar zij luisteren ook naar mij. Als de chief executive mij vraagt waarom we dit jaar niet méér Grange maken, dan geef ik hem een gefundeerd antwoord: we hadden niet voldoende druiven van de kwaliteit die onze klanten van Grange verlangen. En dan begrijpt hij dat. Want het duurt lang vooraleer je een kwaliteitsreputatie hebt opgebouwd, maar je kan het snel weer naar beneden halen."
- In Europa leeft eerder de traditie, of misschien de mythe, van de koppige wijnbouwer die zijn wijn maakt naar eigen inzicht, en dan pas kijkt of hij hem ook kan verkopen.
JOHN DUVAL: "Als dat echt zo is, dan is dat bij ons inderdaad anders. En het is ongetwijfeld een belangrijke reden van ons succes. Hier wordt de wijnmaker bij de commerciële kant van de zaak betrokken. Als een grote klant ons aantoont dat er een markt is voor een bepaalde wijnstijl, dan hebben wij er geen probleem mee om in te spelen op wat de markt vraagt. En ik wend dan mijn kennis en ervaring aan om dat type wijn te maken. Maar als diezelfde klant ons zou zeggen dat hij de stijl van Grange, of van een andere klassieker uit ons gamma, wil veranderen, dan gaan wij daar niét op in. Omdat wij onze bestaande klanten zouden ontgoochelen. Wij luisteren dus naar de markt, zeker, maar we hebben ook onze eigen visie."
- Die aanpak heeft de Australische wijnsector geen windeieren gelegd?
JOHN DUVAL: "Australië is vandaag het grootste Engelstalige wijnproducerende land ter wereld. Zowel de productie als de consumptie zijn de laatste tien, twintig jaar alsmaar gestegen. Maar omdat we slechts met 20 miljoen inwoners zijn, kunnen we alleen maar blijven groeien door export. Ruim de helft van onze productie gaat naar het buitenland. In Groot-Brittannië zijn we Frankrijk voorbijgestoken in marktaandeel, zowel in volume als in waarde. Ook de Verenigde Staten is een grote markt voor ons. In de Europese landen die zelf wijn produceren, gaat het moeilijker. We boksen daar op tegen eeuwenoude tradities. Maar ook daar zien we dat vooral de jongere generaties op zoek gaan naar nieuwe wijnen die hun ouders niet dronken. We hebben in ons land bovendien nog veel open ruimte om wijngaarden aan te leggen. Mensen onderschatten soms hoe groot Australië wel is."
- Maar ook steeds meer druivenkwekers lanceren hun eigen wijn. Is het niet moeilijker geworden voor grote wijnbedrijven om aan goede druiven te geraken?
JOHN DUVAL: "Dat is zo. Mensen die vroeger alleen druiven kweekten om ze aan ons te verkopen, willen nu hun graantje meepikken van het internationale succes. De prijzen van de druiven zijn daardoor gestegen. Maar Penfolds heeft nog altijd toegang tot 8000 hectaren wijngaard, waarvan ruim 2000 hectaren in eigendom."
- En hoe is de evolutie op het vlak van de inhoud? Zijn er nieuwe wijnstijlen of druivenrassen die opgang maken in Australië?
JOHN DUVAL: "Australië is groot geworden door de internationale druivenrassen die iedereen kent, en door de shiraz, onze eigen syrah. Die blijven onze productie domineren, hoewel we nu ook experimenten zien met pinot gris, sangiovese, nebbiolo en andere. Daarnaast is er wereldwijd een trend naar wijnen, vooral witte, met minder eik. Daar houden we rekening mee. Onze sterkte willen we echter behouden: toegankelijke wijnen, soepel, snel drinkbaar, met veel fruit. Daarmee scoren we vooral in de prijsklasse onder de 10 euro. Maar de laatste jaren is er een duidelijke stijging in de productie van meer complexe en duurdere wijnen."
- Hoe reageert u op de meest voorkomende kritiek op Australische wijnen: overrijpe druiven, teveel concentratie en alcohol, gemis aan finesse en elegantie?
JOHN DUVAL: "Wel, ik zou zeggen: de consument denkt daar anders over. Ik ken
die commentaren, maar de stijgende verkoopcijfers tonen aan dat we daar niet teveel rekening mee moeten houden. Nu vind ik zelf ook wel dat sommige Australische wijnmakers overdrijven, bijvoorbeeld in alcoholpercentages. Bij Penfolds letten we
daar op."
- U noemde een van de wijnjaren excellent omdat het een van de koelste jaren van de laatste decennia was. In Frankrijk zeggen ze net het omgekeerde om een goed wijnjaar aan te duiden.
JOHN DUVAL: "Weet u, wanneer de Fransen een zonnig en warm jaar hebben zoals wij in Australië, dan maken ze goede wijnen! (lacht) Maar u hebt gelijk: zij hebben eerder warmte nodig, wij eerder koelte. Daarom moeten zij suiker toevoegen aan de wijn, en wij zuur. Je kan als wijnmaker altijd wat bijsturen. Maar de natuur kan je niet veranderen."
