New York, nieuw terroir voor riesling
Wie over Amerikaanse wijn spreekt, denkt spontaan aan Californië. Maar ook in de oostelijke staten van Amerika bloeit een levendige wijncultuur. Dat ervaarde ik ter plaatse.
Ten noordwesten van de stad New York, even ten zuiden van Lake Ontario, liggen de Finger Lakes, zo genoemd omdat ze vanuit de lucht op de vingers van een hand lijken. Hoe raakte ik daar verzeild? Heel wat wijnliefhebbers weten niet eens dat daar wijn wordt gemaakt, laat staan dat ze er een wijnreis naartoe zouden overwegen.
Maar ik wilde er een wijnmaker ontmoeten die mij al enige tijd intrigeerde. Hier in België had ik ooit een wijn van hem blind geproefd, en ik had hem bij de top van de Duitse riesling geplaatst. Het bleek inderdaad een riesling te zijn, maar de herkomst verraste mij totaal: uit de State of New York! De wijnmaker is een ingeweken Duitser, Hermann J. Wiemer genaamd, geboren in de Moezelstreek, die oenologie heeft gestudeerd aan het wereldberoemde wijninstituut van Geisenheim.
Geprikkeld door deze bijzondere combinatie, dreef mijn nieuwsgierigheid mij naar upstate New York, waar Hermann J. Wiemer zijn wijndomein heeft gevestigd in Dundee, een stadje naast Seneca Lake (een van de Finger Lakes). Ik beleefde er een tweede grote verrassing: de bloeiende en enthousiaste wijncultuur in dit vrijwel onbekende wijngebied. Dat maak ik wel meer mee in wijnstreken die minder in de belangstelling staan: je ontdekt er een passie voor wijn die je niet had verwacht, en je komt er altijd kwaliteit tegen die je niet voor mogelijk had gehouden. Dat komt omdat de bekendste wijngebieden ter wereld altijd op de meeste media-aandacht kunnen rekenen. Daardoor gaat het wijnminnende publiek denken dat je alleen daar goede wijnen kan vinden. Dat is niet alleen onjuist maar ook jammer, omdat de wijnwereld zoveel méér te bieden heeft.
New York is in Amerika geen obscure regio: met 125 wijnbedrijven is het de derde belangrijkste wijnbouwstaat geworden, na Californië en Washington. Je kan zelfs spreken van een heuse wijnbouwtraditie die teruggaat tot het midden van de negentiende eeuw. Binnen de staat New York vormt het gebied van de Finger Lakes het commerciële centrum. Het tweede grootste wijnbedrijf van de Verenigde Staten (na Gallo) is hier gevestigd: Constellation Brands.
Het was zowaar een wijnbouwkundige en oorlogsvluchteling uit Oekraïne, dr. Konstantin Frank, die in de jaren 1960 bewees dat vroegrijpende druivensoorten zoals riesling hier goed gedijen. Dat viel in Duitsland niet in dovemansoren bij wijnmaker Hermann J. Wiemer, die in zijn thuisland weinig toekomst zag: het was de periode dat de Duitse wijnsector in een diep dal zat. Wiemer besloot naar Amerika te emigreren, in de hoop daar een markt te vinden voor zijn wijnen. Maar ook dat pad liep niet over rozen. Toen hij in New York aankwam, had hij duizend dollar op zak. Aanvankelijk werkte hij op andere wijndomeinen om aan de kost te komen, in een bepaalde periode moest hij zelfs "sacramental wine" maken (wijn voor religieuze erediensten). Een eigen wijnbedrijf zat er nog niet in, daarom startte hij een bedrijf waarvoor je minder startkapitaal nodig hebt: een kwekerij van druivenstokken. Daar was in Amerika veel vraag naar, en zo verzamelde Wiemer stilaan de nodige fondsen om zijn droom van een eigen wijndomein waar te maken. Het was hem immers opgevallen dat het gebied van de Finger Lakes qua klimaat en bodem veel gelijkenis vertoonde met zijn geboortestreek, de Moezel. Dat sterkte hem in de overtuiging dat je hier goede riesling kon maken. Uiteindelijk kon hij 60 hectare grond kopen, en in 1979 bracht hij zijn eerste wijn uit. Omdat hij niet voldoende geld had voor een huis, sliep hij in de loods waar hij de wijn maakte.
Vandaag produceert hij om en bij de 150.000 flessen per jaar, van verschillende druivensoorten: riesling, chardonnay, pinot noir, cabernet franc, gewürztraminer. Zijn kwekerij bestaat nog altijd en levert 200.000 wijnstokken per jaar aan de belangrijkste wijngebieden van de Verenigde Staten. Zijn wijnkelder is een pareltje van eigentijds design, geïntegreerd in een zeventig jaar oude schuur. Daarnaast heeft hij een woning gerenoveerd, waar hij woont. Het gaat dus goed met deze wijnmaker die intussen de 70 voorbij is. Hij spreekt nog altijd Amerikaans met een Duitse tongval: "Je kan wel zeggen dat ik mijn eigen kleine American Dream gerealiseerd heb. En het moet gezegd: ik heb veel steun van de Amerikanen gekregen. Iemand die vanuit het niets iets opbouwt, die wordt hier aangemoedigd, dat is in Europa wel eens anders. Maar als wijnmaker ben je nooit gerust, elk jaar is een nieuw avontuur dat slecht kan aflopen, zeker in dit gebied met een moeilijk klimaat. In januari maken we hier zelfs temperaturen van min vijftien graden Celcius mee. Dat is gevaarlijk voor de wijnstok. In 2005 ben ik zo liefst 80% van mijn productie kwijtgeraakt, vernietigd door de vorst. Financieel is dat een zware dobber."
Ik proefde ter plekke ook het resultaat van een nieuwe aanplant: cabernet franc. In het glas toonde de wijn zich zo zuiver en puur, rijp en fris tegelijk, en romig van textuur: dat kom je bij de cabernet francs van de Loire zelden tegen. Wiemer concentreert en extraheert dan ook weinig, hij laat het zuivere fruit spreken, in al zijn natuurlijke aromatische expressie en gelaagdheid. Over het resultaat van zijn cabernet franc was hij zelf zo aangenaam verrast dat hij er méér van aanplantte. Intussen is deze druif in New York uitgegroeid tot de nieuwste hype.
Wiemer, die niet gehuwd is en geen kinderen heeft, verkocht intussen zijn domein aan zijn wijnmaker, Frederick T. Merwarth. Op die manier is de continuïteit verzekerd, zegt Wiemer.
Enkele dagen later proefde ik in het experimentele restaurant Moto in Chicago een cabernet franc uit de staat Virginia, eveneens aan de oostkust gelegen, ten zuiden van New York. Ik wist niet eens dat daar wijndomeinen gevestigd waren, laat staan dat één ervan Barboursville heette. De wijn hoorde bij het menu, zelf had ik hem nooit gekozen. Maar opnieuw werd ik compleet verrast, door de zijdezachte puurheid, de loepzuivere expressie van rood fruit, de nobele finesse, het perfecte evenwicht. Uit Virginia, of all places! Terug thuis lees ik in de Wijnatlas van Jancis Robinson: "Virginia is de oostelijke wijnstaat die, na New York, de meeste opwinding biedt". En ook nog: "Het telt meer dan vijftig kleine, gepassioneerde wijnbedrijven en boekt veel succes met merlot en cabernets." Een nieuwe wijnreis dringt zich op.
Wijnen uit New York vind je bij Wines out of the Boxx
