Wijnreus op lemen voeten
Indrukwekkend snel heeft Australië zich als dynamisch en eigentijds wijnland geprofileerd. Maar nu dreigt de terugslag.
Geen enkel land heeft wijn zo professioneel en industrieel benaderd als Australië.
De Australiërs maakten komaf met de sfeer van magische châteaux en mysterieuze terroirs, bouwden hypermoderne wijnfabrieken met hoogtechnologisch materiaal, gebruikten alle technieken van branding en marketing, en fuseerden wijnbedrijven tot beursgenoteerde holdings. Australische wijngroepen (Southcorp, BRL Hardy, Orlando-Wyndham) behoren tot de grootste ter wereld.
Vooral in de gemiddelde en lagere prijsklassen is Australische wijn daardoor snel doorgebroken op de wereldmarkt. In het bijzonder de grootdistributie – altijd op zoek naar industriële hoeveelheden van scherp geprijsde producten - onthaalde de Australische aanpak met open armen.
Maar aan elke medaille is een keerzijde. Terwijl Australische wijn veel gekocht werd door shoppers in de supermarkt, slaagde het land er niet in om de professionele wijnliefhebber te bekoren. Dat is gevaarlijk, want onder meer sommeliers, koks en wijnschrijvers bepalen mee het imago van een wijnland, en beïnvloeden op termijn toch ook de "modale wijndrinker".
Nochtans zijn er wel degelijk topwijnmakers in Australië. Een van hen, Brian Croser, zei ooit in het internationale wijnmagazine Decanter: "Australië is goed geweest in het promoten van zichzelf als commodity wine producer. Maar het resultaat is dat er te weinig topwijnen zijn op de wijnkaarten van de restaurants in de grote wereldsteden. Australische wijn riskeert de Liebfraumilch van de 21ste eeuw te worden." (Liebfraumilch is een goedkoop Duits wijntje, dat lange tijd het imago van de Duitse wijn negatief heeft beïnvloed, nvdr).
O ja, er zijn zeker pogingen ondernomen om de wereld ervan te overtuigen dat Australië topwijnen kan maken. Maar dat gebeurde vaak in de wat onbehouwen Aussie style. Door het warme klimaat zijn Australische wijnen van nature al vrij massief en alcoholrijk, en velen schenen te denken dat een "topwijn" betekende dat je deze kenmerken nog sterker benadrukte. Je kreeg als het ware een opbod in dikke, breedgeschouderde, overdonderende wijnen-om-op-te-kauwen, met in your face aroma's van zwart fruit, leder, teer en tabak. Toen ik in Australië, platgewalst door een slok hypergeconcentreerde shiraz, vroeg welk eten daar nu bij zou passen, zei de wijnmaker: "Try dinosaur!" Een grapje natuurlijk, maar het duidt wel op de impasse die een dergelijk opbod inhoudt: je kan niet tot in het oneindige concentreren en extraheren, zelfs de meest rijpe druif heeft haar limieten.
Een ander probleem – dat het vorige nog versterkt - is het gebrek aan natuurlijke zuren in de druiven. Door de overvloedige zon rijpen druiven in Australië heel snel, waardoor ze veel suikers opbouwen, maar weinig zuren. Dat moet later in de wijn gecorrigeerd worden door artificiële aanzuring. Zorgvuldig gedoseerd kan dat nog enigszins door de beugel, maar Australische wijnmakers besprenkelen vaak de pas geplukte druiven al met wijnsteenzuur. Dat leidt tot wijnen waarin het zuur zich niet mooi integreert, en bovendien een metalige smaaktoets vertoont.
Het zit een beetje in de cultuur van de Aussies: no worries en no limits. Helaas is dat niet de attitude om een grote wijn te maken: daar heb je juist uiterste zorg en dosering voor nodig. Het opgebouwde productie-apparaat is bovendien niet geschikt voor wijnen met finesse en nuance. Ik heb ter plaatse reusachtige vinimatics gezien, een soort van gigantische wasmachines waarin duizenden kilo's druiven rondtollen. Ik liep langs bijzonder luidruchtige filtermachines waar de wijn doorheen werd gejaagd. Met dergelijke technieken kan je geen fijne wijnen maken.
In zijn interview met Decanter zei wijnmaker Brian Croser nog: "De Australische wijnindustrie staat aan de rand van de afgrond."
Bewustwording is de eerste stap naar de remedie. De wereld verlangt niet naar nòg zwartere en zwoelere shiraz, de wereld wil verfijning. En Australië beseft dat zij haar beste wijnmakers die deze stijl genegen zijn, voor het voetlicht moet brengen. Sommelier en wijnconsultant Lok Thornton uit Melbourne trok zelfs de wereld rond met een heuse roadshow, die alle toprestaurants van de grote wereldsteden aandeed. Hij presenteerde er uitsluitend wijnen van wijnmakers die de liefhebber en kenner kunnen overtuigen: onder meer riesling van Grosset, chardonnay van Leeuwin Estate, pinot noir
van Phillip Bass, shiraz van Jasper Hill.
In Australië zelf krijgt de artisanale manier van wijnmaken steeds meer aandacht. Men beseft nu dat zelfs de modale wijndrinker een beetje poëzie rond wijn op prijs stelt. Dat leidt hier en daar weer tot een typisch staaltje van Aussie marketing. Zo heeft het wijndomein Rockford zichzelf getransformeerd tot een soort Bokrijk van de wijn, waar "the old rural way of winemaking" in ere wordt hersteld. Binnenkort persen de Aussies hun wijn opnieuw met de voeten: no worries.
