De Bordelezen van Italië
Vroeger was het een moeras waar tyfus en cholera heersten.Vandaag is het een van de meest gegeerde wijnstreken van Italië. De Maremma.
Het begon met een tiental adellijke families uit Toscane. Op het einde van de negentiende eeuw lieten zij hun oog vallen op de Maremma, ook wel Etruskische kust genaamd: een strook van 120 kilometer in het westen van Toscane, tussen Livorno en Grosseto. Een moerassig gebied, kweekvijver van ziekten. Maar de families kochten er gronden, legden het gebied droog en ontwikkelden er industriële activiteiten.
Zoals het rijke adellijke families betaamt, hielden ze van wijn, vooral van Bordeaux.
Ze begonnen zelf Bordelese druiven te telen: cabernet sauvignon, merlot, cabernet franc. Die zijn volgens de Italiaanse wijnwetgeving niet toegelaten, bijgevolg moesten de wijnen als "vino da tavola" (tafelwijn) gebotteld worden. Maar in 1965 overtroefde zo'n tafelwijn in een blinddegustatie alle premiers grands crus classés van Bordeaux. De wijn heette Sassicaia ("land van de stenen"), en was op slag wereldberoemd. Iedereen sprak nu over het potentieel van deze Italiaanse streek voor Bordelese druivensoorten. De "tafelwijnen" werden voortaan "Super Tuscans" genoemd. En de wijnwetgeving werd aangepast. Tot hiertoe konden in Italië alleen wijnen van autochtone druiven op een DOC aanspraak maken ("Denominazione di Origine Controllata", de Italiaanse versie van "appellation controlée"). Maar voor de Maremma werd een uitzondering gemaakt. Sassicaia kreeg zowaar een eigen DOC onder de eigen naam. En ook de appellatie Bolgheri werd een begrip voor wijnliefhebbers over de hele wereld. Op het domein Ornellaia werd een bordeauxblend gemaakt die wereldwijd succes kende. Een andere wijn van dit domein, Masseto (van 100% merlot) werd de Pétrus van Italië genoemd.
Geen wonder dat ook andere wijnbouwers en wijnbedrijven hun oog op de Maremma lieten vallen. Nochtans hebben niet alle appellaties dezelfde uitstraling, en waren de beste gronden in de heuvels al ingenomen. Maar toch werden overal nieuwe wijngaarden aangelegd, omdat men ervan uitging dat het succes van Sassicaia en Bolgheri over de hele streek zou uitdijen. Grote Italiaanse wijnbedrijven als Antinori en Gaja investeerden hier, maar ook kleinere wijnbouwers zagen een kans om door te breken.
In de weinig bekende appellatie Val di Cornia ontmoette ik een Zwitsers historicus die zowaar - naar het voorbeeld van Bordeaux - met het maken van "garagewijnen" was begonnen: cultwijnen die letterlijk in een garage of loods gemaakt worden, maar wel peperduur verkocht worden aan een rijke elite. De man kocht een domein van vijf hectaren in 1998, breidde het uit tot twaalf, en vormde zijn woonhuis om tot een vinificatiekelder. Daarnaast bouwde hij een nieuw woonhuis. Zijn wijn Gabro is een Bordelese blend van cabernet sauvignon en cabernet franc, maar hij maakt ook een pure Italiaanse blend van sangiovese en montepulciano onder de naam Nardo.
De tijd dat alleen wijnen van het Bordeauxtype succesnummers waren in de Maremma, is voorbij. De appellatie Morellino di Scansano maakt vandaag furore met haar wijnen van sangiovese. Op korte tijd is de productie van 1 miljoen naar 8 miljoen flessen gestegen. De Italiaanse overheid heeft besloten voorlopig geen uitbreiding van het druivenareaal toe te staan. Ik bezocht er onder meer het domein Poggio Argentiera, waar de familie Paglia druiven teelde om te verkopen. Maar de zoon besliste om er zelf wijn van te maken. Hij haastte zich om gronden bij te kopen omdat de prijzen zo snel stegen. Vandaag heeft hij het domein al verdriedubbeld in oppervlakte.
Is de Maremma het nieuwe mekka van de Italiaanse wijn?
