Onze nationale bubbelroute
De Belgische schuimwijnen in 12 etappes
Wie haalt het in zijn hoofd om in Belgïe schuimwijn volgens de champagnemethode te maken? Eigenlijk is het idee zo gek niet. Het klimaat in Champagne verschilt niet zo veel van dat in België. Ten slotte ligt de bovengrens van de Champagnestreek maar 250 kilometer zuidelijker dan Brussel.
Zowel in Champagne als bij ons vormt het noordelijke klimaat een jaarlijks terugkerende uitdaging om wijndruiven goed rijp te krijgen en de zuren onder controle te houden. Dat is precies de reden waarom men in Champagne champagne begon te maken, want zo kan je de zure en fletse smaak van de witte wijn bijsturen via schuimvorming en aanzoeting. De champagnemethode bestaat er immers in om aan witte wijn een mengsel van wijn, suiker en gist toe te voegen, zodat de tweede gisting in de fles op gang komt en de bubbels ontstaan. Nadien, net vòòr de flessen hun kurk krijgen, komt er een tweede likeurachtig mengsel bij die de zoetheid van de champagne definitief vastlegt: de zogenaamde "dosage".
De Belgische schuimwijnmakers werken volgens dezelfde methode, maar mogen het resultaat geen champagne noemen omdat die benaming wettelijk beschermd is. Zelfs de term "champagnemethode" mag niet gebruikt worden. Dat heeft zo zijn voordelen:
de prijs ligt beduidend lager.
Maar hoe is het met de kwaliteit gesteld? Wij stippelden een "Belgische Bubbelroute" uit, een tocht langs onze belangrijkste schuimwijndomeinen. De algemene conclusie is dat Belgische schuimwijn zeker toekomst heeft. De beste makers produceren schuimwijnen waarover zij zich niet hoeven te schamen. Ze besteden er vaak zelfs meer zorg aan dan sommige domeinen in Champagne, die op de lauweren van hun wereldbekende streek rusten. Sommigen proberen in België zelfs schuimwijn te maken zonder dosage. Maar een evenwichtige aanzoeting blijkt in de meeste gevallen toch noodzakelijk om de scherpe zuren, eigen aan ons klimaat, af te ronden. Het vinden van de juiste dosage (niet teveel, niet te weinig) blijkt niet zo makkelijk te zijn. Sommige schuimwijnen vallen te zoet uit, sommige zijn te streng en te scherp.
V L A A N D E R E N
1. Domaine Holvast, Terlindenweg 142, 1730 Asse, tel. 0475/69.43.16, www.domaineholvast.be
Op het domein:We beginnen onze route vlakbij onze hoofdstad, in Asse.
Jurgen Holvast heeft zijn wijngaard niet aangelegd in een van de regio's die aanspraak maken op een gecontroleerde oorsprongsbenaming, maar heeft wel de erkenning gekregen als Vlaamse Landwijn. Zijn vader maakte fruitwijn, maar hij wilde een echte wijngaard. Hij begon in 2001 met enkele honderden stokken en bezit nu anderhalve hectare. Zijn schuimwijn maakt hij van sirius en merzling, twee Duitse druivenrassen die goed resistent zijn tegen schimmels. Zijn vinificatie- en stockageruimtes en een klein labo voor analyses heeft hij, vlakbij zijn huis, eigenhandig gebouwd.
In het glas: In de flessenhals blijkt een stop van plastic te zitten, in plaats van een kurk. Zachte, licht zoete schuimwijn die makkelijk wegdrinkt, helemaal anders van smaak en structuur dan schuimwijn van de champagnedruiven chardonnay, pinot noir en pinot meunier. Iets meer fraîcheur zou welkom zijn. Dit is een schuimwijn die eigenlijk beter nà dan vòòr de maaltijd past. (Richtprijs: 12 €)
2. Domein Meerdael, St-Joris-Weertstraat 6, 3050 Oud-Heverlee, tel: 016/47.10.22, www.chardonnaymeerdael.be
Op het domein: In 1994 startte Paul Vleminckx met zijn project om in Oud-Heverlee een Vlaamse schuimwijn te maken. Hij noemde hem "Chardonnay Meerdael", naar de druif en zijn domein. Paul Vleminckx maakt er een erezaak van om alles te doen zoals in de Champagnestreek. Hij ging ter plaatse twee jaar oenologie studeren. De wijnstokken komen er vandaan. Ze worden gesnoeid en verzorgd zoals ginder. En de productiemethode is dezelfde. Voor bepaalde handelingen laat Vleminckx zelfs een specialist uit Champagne overkomen. Paul Vleminckx financierde dit project met geld van de verkoop van zijn familiebedrijf dat mosterd en mayonaise produceerde. Hij produceert nu 40.000 tot 60.000 flessen per jaar in een hightech wijnkelder.
In het glas: Chardonnay Meerdael is een meer dan verdienstelijke schuimwijn. De pareling is persistent met kleine belletjes. De neus is delicaat, met impressies van wit fruit, lentebloesem en een vleugje vanille. Je schenkt deze schuimwijn best niet te koud, om de zuren niet extra te accentueren. Meerdael produceert ook een rosé schuimwijn. (Richtprijs: 15 €)
3. Ten Bunder Bruischaerd, Speelhovenstraat 3, 3200 Aarschot,
tel. 016/56.33.94, bruno.cools@skynet.be
Op het domein: In 2001 plantteBruno Cools zijn wijngaard aan op een zuidelijke helling. Er wordt gewerkt volgens biodynamische principes, wat onder meer inhoudt dat geen chemische bestrijdingsmiddelen of herbiciden worden gebruikt in de wijngaard. Bij de wijnbereiding worden bijproducten zoals enzymen en sulfiet zoveel mogelijk geweerd.
In het glas: Bruno Cools maakt alleen een rosé schuimwijn, een assemblage van overwegend chardonnay en een beetje pinot noir. De schuimvorming en textuur zijn nobel. In de mond is hij opvallend strak en droog, van aanzet tot afdronk: Bruno Cools is niet bezweken voor de lokroep van de aanzoeting, wat hem siert. Toch zou een kleine dosage wat meer charme kunnen brengen. (Richtprijs: 15 €)
4. Ten Kapittelberg, Blaubergsesteenweg 47, 2230 Herselt, tel. 014/54.85.35, http://www.kapittelberg.be
Op het domein: De Kapittelberg is een kleine heuvel van 32 meter hoogte, die van een microklimaat geniet: het is hier gemiddeld 4 graden warmer dan in de rest van de streek. Wijn werd hier gemaakt sinds de vijftiende eeuw, het domein leverde miswijn aan de abdijen van Tongerlo en Averbode. Onder het bewind van Napoleon werden de stokken uitgerukt, pas in 1963 werd de wijngaard herplant. Tien jaar later, onder impuls van de familie Willekens, kreeg het zijn huidige bestemming. Voor bezoekers zijn er rondleidingen in de wijnkelders en wijngaard. Er worden stille wijnen gemaakt, en één mousserende wijn onder de naam "Chapittel".
In het glas: De Chapittel is volledig uitverkocht, waardoor we hem niet konden proeven. De Chapittel van de volgende oogst zal klaar zijn in mei van volgend jaar. (Richtprijs: 15 €)
5. Wijngaard Liemau, Solleweg 4, 3390 Houwaart (Tielt-Winge),
tel. 0494/22.19.32 - 0494/85.11.94, www.liemau.be
Op het domein: Maurice Wuyts en zijn dochter Lieve maken op dit kleine familiale domein, naast stille wijnen, ook een schuimwijn van sirius, een Duits druivenras dat ontstaan is uit een kruising van villiard en bacchus. De wijngaard is gelegen op de zuiderhelling van de Houwaartse berg, en wordt van wind en koude afgeschermd door een bos.
In het glas: Ondanks aandringen werd ons geen staalfles toegestuurd.
6. Schorpion, Kersendaelstraat 37, 3724 Vliermaal, tel. 0477/ 58.12. 08 , www.schorpion.be
Op het domein:Wilfried Schorpion, afkomstig uit Hasselt, maakte eerder
al fruitwijn als hobby. Hij gaf zijn job als optisch designer op om fulltime wijnbouwer te worden. Sinds 2000 produceert hij jaarlijks 12.000 flessen schuimwijn op 2 hectare. Er staat overwegend chardonnay aangeplant (65%), naast pinot noir en pinot blanc. Wilfried Schorpion heeft zijn wijnpers zelf gebouwd naar het model van de traditionele persen in Champagne. Vorig jaar werd een van zijn schuimwijnen door de Professionele Vlaamse Sommeliers verkozen tot beste Belgische schuimwijn.
In het glas: Het gamma van schuimwijnen van Schorpion is zonder meer deskundig gemaakt. Reeds de basiscuvée van chardonnay en pinot blanc wordt gekenmerkt door een nobele rijke aanzet, aroma's van citrus en appel, een zachte smaak en textuur, en een zorgvuldige dosage. In diezelfde "gouden" reeks (herkenbaar aan het goudkleurige papier rond de flessenhals) bestaan ook een brut nature (zonder dosage) en een zoetere demi-sec. De "zwarte" reeks is kwalitatief nog een stap hoger en wordt gemaakt van chardonnay en pinot noir. Schorpion produceert ook een fijne, elegante schuimwijn van uitsluitend chardonnay. Dit zijn Belgische schuimwijnen die kunnen wedijveren met sommige champagnes. (Richtprijs: Goud 16,40 € / Zwart 18,60 €)
7. Domein Champinnot, Broekstraat 37, 3840 Jesseren (Borgloon),
tel. 012/74.72.69 / 0472/21.89.72, www.wijngenootschap.be
Op het domein: Guy Geunis (die bij de politie van Tongeren werkt), zijn schoonbroer Theo Pasque en zijn vriend Rik Schreurs startten in de jaren '90 met een wijngaard in Jesseren, een deelgemeente van Borgloon in Haspengouw. Ze hebben ook een kleine wijngaard in Stevoort (Hasselt). De bodem bestaat uit leem, met in de diepere lagen zand en kalk. Ze besloten zich te richten op schuimwijn van de drie champagnedruiven chardonnay, pinot noir en pinot meunier. Geunis bracht als kind zijn vakanties vaak in Champagne door, omdat hij er familie had. Zo leverde zijn grootoom druiven aan het bekende champagnehuis Lanson.
In het glas: Champinnot maakt er een erezaak van om niet aan te zoeten. De basiscuvée Trilogie (60% chardonnay, 30% pinot noir, 10% pinot meunier) wordt
dan ook gekenmerkt door uitgesproken zuren en mag bijgevolg niet te koud geschonken worden. De cuvée Briljant (van uitsluitend chardonnay) heeft zijn naam niet gestolen: dit is zonder meer een briljante schuimwijn, romig zacht en rijk, met impressies van rijp fruit, biscuit en citrus. Voor een niet aangezoete schuimwijn is dit een verrassing. We begrijpen waarom deze door De Karmeliet werd uitgekozen voor de wijnkaart. Champinnot maakt ook een rosé schuimwijn, waarvan de basiswijn een mengeling is van witte wijn van chardonnay (70%) en pinot noir (20%), en rode wijn van pinot noir (10%). (Richtprijs: Trilogie 18 € / Robijn: 19 € / Briljant: 35 €)
8. Genoels-Elderen, Kasteelstraat 9, 3770 Riemst, tel. 012/23.19.43, www.wijnkasteel.com
Op het domein: Dit is ongetwijfeld het meest ambitieuze wijndomein in ons land. Het heeft ook de grootste wijngaard (24 hectare) en een prachtig kasteel. De eigenaar is geen Belg maar een Nederlands zakenman, Jaap Van Rennes. Zijn dochter Joyce is de wijnmaker. Eerst werden er alleen witte en rode wijnen gemaakt. Van de oogst van 2003 werd een eerste schuimwijn op de markt gebracht onder de naam "Zwarte Parel". Enkele jaren latere volgde de "Zilveren Parel", waarvan de witte wijn rijpte in eiken vaten.
In het glas: De Zwarte Parel is een verdienstelijke schuimwijn, met ruime dosage om de uitgesproken zuren van ons Belgische klimaat te compenseren. De Zilveren Parel (waarvan de witte wijn een lagering op eikenhout kreeg) staat kwalitatief hoger, hij heeft ook meer tijd gekregen opdat het zoet en het zuur beter zouden versmelten. De textuur is romiger, door de lagering van de witte wijn op eikenhout, maar ook door het langere contact met de gistrest (36 in plaats van 18 maanden). Dit is een schuimwijn die met sommige champagnes kan wedijveren. (Richtprijs: Zwarte Parel 15 € - Zilveren Parel 19 €)
9. Domein Pietershof, Familie Akkermans-Janssen, Planckerweg 1, 3793 Teuven,
tel. 043 81 24 38, www.pietershof.be
Op het domein: Op dit wijndomein, gelegen in de Voerstreek, staan de druivenstokken op een kalkhoudende en zuidelijk gerichte helling, "Crindael" genaamd. Wijnbouw wordt hier gecombineerd met toerisme. Er worden o.m. geleide bezoeken en proeverijen georganiseerd, en lunches met streekproducten. Er zijn acht slaapkamers beschikbaar om te overnachten.
In het glas:De tot hiertoe onbekende "Crémant de Crindael", gemaakt van riesling en pinot gris, werd op de laatste editie van Megavino verrassend bekroond als beste Belgische schuimwijn (vòòr Clos des Agaises en Schorpion). De naam "crémant" is evenwel wettelijk beschermd, en zal veranderd moeten worden. (Richtprijs: 18 €)
W A L L O N I E
10. Raymond Leroy, rue de Merbe 314, 7130 Binche, tel. 064/ 33.17. 52 / 0497/47.40.65, www.vignobledesagaises.be - wijngaarden liggen vlakbij in Haulchin
Op het domein: Bij onze Waalse landgenoten legde wijnhandelaar en oenoloog Raymond Leroy een wijngaard van bijna 6 hectare chardonnay aan, "Clos des Agaises". Hij studeerde in Frankrijk af aan de wijnschool van Montpellier en ontdekte in zijn streek een ondergrond van krijt (zoals in Champagne), waardoor hij besliste zijn droom van een eigen wijngaard in zijn geboorteland waar te maken. Zijn eerste oogst in 2003 resulteerde in de cuvée "Seigneur Ruffus", die op de Megavino-wijnbeurs reeds bekroond werd als beste Belgische schuimwijn.
In het glas: De cuvée "Seigneur Ruffus" van uitsluitend chardonnay is een prachtige champagne. Perfecte schuimvorming, romige textuur, fijne pareling, impressies van wit fruit en toast, en evenwichtig aangezoet, zodat de fraîcheur niet verloren gaat. Hier zit een vakman achter, dat is duidelijk. Een schuimwijn die je in blindproeverijen met Franse champagne kan verwarren. (Richtprijs: 14 €)
11. Vignoble Le Coude à Coude, rue de Jemeppe 19A, 5190 Moustier-sur-Sambre, tel. 0475/34.42.15, www.lecac.be
Op het domein: Tussen Charleroi en Namen maakt Léon Brouir naast wijn ook appelwijn en fruitsap. Hij importeert ook wijnen uit het buitenland. Sinds de oogst van 2005 brengt hij een schuimwijn van uitsluitend chardonnay op de markt, "Les Perles de Sambre". De wijnstokken staan op een ondergrond van leisteen.
In het glas: Dit is een mousserende wijn in de letterlijke betekenis van het woord: je ervaart eerder een mousse dan fijne belletjes. Hij is licht, zacht en zoet, eerder geschikt bij kaas en nagerechten met fruit. (Richtprijs: 10 €)
12. Clos du Poirier du Loup, Place de l'Eglise, 6767 Torgny (Rouvroy),
tel. 063/22.96.49
Op het domein: Torgny ligt in het uiterste zuiden van ons land, en beschikt over een droog en warm microklimaat. Hier werd eeuwen geleden volop aan wijnbouw gedaan, met een hoogtepunt in de vijftiende eeuw. De Clos du Poirier du Loup is een gemeentelijke wijngaard op een zuidelijke helling in Torgny. Hij werd in exploitatie gegeven aan een vereniging van wijnliefhebbers (vrijwilligers uit 20 verschillende families), geleid door Monique Arquin en Michel Crucifix.
In het glas: Deze schuimwijn van chardonnay, pinot noir, pinot blanc en auxerrois
is van het lichtzoete type, en wordt aangeraden bij paté, kaas en quiche lorraine. Daarvoor is hij inderdaad beter geschikt dan als aperitief. (Richtprijs: 12 €)
