Magistrale eenvoud
Domaine de la Romanée-Conti in Bourgogne is een mythe. Maar ook een wijndomein waar ambachtslui elk jaar de best mogelijke wijn maken.
"Pas de visites", staat in de wijngidsen vermeld. Zelfs niet eens "sur rendez-vous". Waarom zou Domaine de la Romanée-Conti bezoekers ontvangen? Het kan nu al niet voldoen aan de wereldvraag. Zelfs tegen fenomenaal hoge prijzen raakt het elk jaar haar productie kwijt.
De prijsevolutie spreekt boekdelen. In 1961 betaalde je (omgerekend) 7 € voor een fles La Romanée-Conti, de magistrale grand cru-wijngaard van amper 2 hectare die het domein integraal bezit. Er worden jaarlijks maar 6.000 à 7.000 flessen van gemaakt.
In 2001 moest je bij de lancering 1.206 € neertellen. Vandaag is de prijs van een fles
La Romanée-Conti gestegen tot meer dan 2.000 €, waardoor ze een gegeerd object voor speculanten is geworden. Ook de wijnen van de andere grand cru-wijngaarden, die het Domaine de la Romanée-Conti geheel of gedeeltelijk bezit, zijn gestadig in prijs gestegen.
Met die cijfers in het achterhoofd ging ik ervan uit dat ik er vrij afstandelijk zou onthaald worden. Ten slotte vertegenwoordigt ons land slechts 2,5 % van de productie, en media-aandacht heeft dit domein sowieso niet nodig. Maar het tegendeel bleek waar: de ontvangst was bijzonder hartelijk. Helemaal in lijn met de uitstraling van het domein zelf: een gewone woning, in een klein straatje achter de kerk van Vosne-Romanée, met de domeinnaam slechts vermeld op de deurbel. Beheerder Aubert de Villaine, telg van een van beide eigenaarsfamilies, getuigt van dezelfde eenvoud.
Dat neemt niet weg dat de mensen hier trots zijn op hun domein, hun werk, hun wijn. Maar tegelijk voel je dat iedereen doordrongen is van het idee dat wijn een ambachtelijk product is, geboren uit de natuur, erfgenaam van een verleden. En tegenover de natuur en de geschiedenis past alleen bescheidenheid, zegt de Villaine. Uiteraard leeft er een mythe rond Romanée-Conti en zijn de wijnen peperdure luxeproducten geworden. Maar binnen de muren van dit domein leeft dit niet. Je voelt hier alleen de wil om elk jaar de best mogelijke wijn te maken. En daarvoor moet je uiterst zorgvuldig te werk gaan: "Een grote wijn is een opeenvolging van vele kleine details", aldus de Villaine.
Die zorg begint in de wijngaard. Daar wil de Villaine mij meteen naartoe nemen: een reflex die lang niet alle wijnbouwers in Bourgogne nog hebben. Maar hier wordt de wijngaard beschouwd als de basis van alles. Hij wordt dan ook minutieus bewerkt en bewaakt, volgens biologische principes.
De grand cru La Romanée-Conti, het vlaggenschip van het domein, bestaat al sinds de zestiende eeuw in zijn huidige afbakening. Klaarblijkelijk had men toen al gemerkt dat dit stukje grond van amper 2 hectare tot uitzonderlijke wijn leidde.
"Maar terroir is niet alles", zegt de Villaine, "Wij hechten ook veel belang aan de kwaliteit van de plant, de wijnstok." Domaine de la Romanée-Conti heeft een continu programma om de kwaliteit van het plantmateriaal steeds verder te verbeteren: "Alle nieuwe planten komen uit de eigen wijngaard, geënt van de beste stokken. Wij willen alleen stokken met weinig productie, kleine geconcentreerde druiven, en het vermogen om de vrucht optimaal rijp te laten worden."
Heb je een wijngaard in topvorm, dan is de oogst dat ook. Bijgevolg zijn er geen artificiële gisten of andere toevoegingen nodig. De vinificatie kan dan uiterst eenvoudig en natuurlijk verlopen. "Toch blijven de mensen belangrijk", benadrukt de Villaine, "Wijn is een werkstuk van de natuur, begrepen door de mens. De mens moet dus het proces van druif tot wijn volgen, begeleiden, sturen. Maar zonder in te grijpen, zonder de wijn te dwingen iets te zijn wat hij van nature nooit zou worden."
We dalen af in de kelders om te proeven. Het domein maakt alleen wijn van grand cru-wijngaarden, maar dat vindt men hier geen reden om gewichtig te doen. Wijn is een product van de natuur, in de eerste plaats van fruit. Die filosofie weerspiegelt zich in het glas, waarin meteen de sublieme kwaliteit van het onderliggende fruit opvalt: loepzuiver, fijn, fris, rijp, gezond, levendig, intens. Dat uit zich ook in de nobele zuren, permanent prikkelend en tintelend aanwezig, het hele smaakgebied beroerend. En ook de tannines zijn van uiterst fijne makelij, al gaan zelfs de steeltjes (of een gedeelte daarvan) mee in de gistkuip. Dat is opmerkelijk in een tijd waarin wijnmakers elke vegetale toets uit hun wijnen willen weren. Hier wordt echter bewezen dat het "groene materiaal", indien het gezond en rijp is, wel degelijk een meerwaarde biedt, onder de vorm van een subtiel-vegetale, ragfijne tanninestructuur, die nergens stoort maar een boeiende spanning en weerstand creëert.
Zuiver fruit is essentieel: het laat toe om de wijn gedurende de hele rijpingsperiode op zijn bezinksel te houden, en dat verklaart dan weer de opmerkelijke intensiteit en gelaagdheid van deze wijnen, eindigend in een gracieuze afdronk, waarbij de wijn letterlijk blijft nazinderen in de mond, alsof hij van plan is een eeuwige indruk na te laten.
Even opmerkelijk is dat alle wijngaarden van dit domein (op de witte Le Montrachet na) zeer dicht bij elkaar liggen, maar toch elk een eigen karakter en expressie hebben: hier is "terroir" geen loos begrip. We proeven een fijne Echezeaux en een meer gespierde Grands Echezeaux, een elegante Romanée Saint-Vivant, een weelderige Richebourg en een kruidige La Tâche, tot de quintessens van finesse en subtiliteit, de Romanée-Conti. "Deze spuwen we nooit uit", zegt Aubert de Villaine. "U mag gerust zijn, ik was dat niet van plan", zeg ik.
Ik ben niet het type wijnliefhebber dat makkelijk op de knieën valt voor een grote naam. En tegenover astronomische prijzen ontwikkel ik spontaan een royale dosis scepticisme. Maar de waarheid is hier onontkoombaar: dit zijn waarlijk grote wijnen.
Zijn ze hun prijs waard? Ach, welke wijn is dergelijke bedragen waard? Vanaf een bepaald niveau worden prijzen gemaakt door economische wetten, niet door inherente kwaliteit. Maar hun reputatie, die zijn ze zeker waard.
Nochtans valt hun grootsheid niet ostentatief op. Nergens in het proces werden deze wijnen geforceerd om een Grote Wijn te zijn. Allemaal getuigen ze van zoveel "naturel", dat het lijkt of er niet aan gewerkt is. Precies die eigenschap onderscheidt hen van andere grote wijnen, en doet ze erboven uitstijgen.
Die natuurlijkheid vind je ook bij de medewerkers terug, wat mijn stelling ondersteunt dat het karakter van de wijnmaker overeenstemt met het karakter van de wijn. Van een pretentieuze wijnmaker heb ik nog nooit een echt goede wijn geproefd.
De wijnmaker van Domaine de la Romanée-Conti houdt zich tijdens de hele proeverij op de achtergrond. Hij heet Bernard Noblet en werkt al sinds 1978 op het domein, als opvolger van zijn vader. Zo gaat dat hier. Men gelooft in kennis en ervaring, overgedragen van generatie op generatie. Planetair beroemde oenologen zijn hier niet gewenst: "Dan pas zouden we fouten maken."
De lunch combineert eveneens kwaliteit en eenvoud. We eten charcuterie, kaas en brood, en daarbij worden enkele wijnen geschonken: Richebourg 1990, Echezeaux 1966 en Le Montrachet 2003 (hun enige witte grand cru). De 1966 kan je makkelijk twintig jaar jonger schatten: hij geeft weliswaar al tertiaire aroma's prijs, maar het fruit is nog altijd fijn en tintelend aanwezig. Zuiver fruit doet langer leven.
"Zien we je terug?" vraag Aubert de Villaine, "Kom gerust onze volgende jaargang proeven."
