Vlaamse topwijn in Pomerol
In het Oostvlaamse Etikhove, nabij Oudenaarde, woont een Vlaming die een van de duurste wijnen ter wereld maakt. Een gesprek met Jacques Thienpont, eigenaar en wijnmaker van Le Pin in Pomerol.
Toen Camille Thienpont in 1842 een wijnhandel begon in Etikhove, kon niemand voorspellen dat hij daarmee de basis legde van een Vlaams succesverhaal in de Franse wijnbusiness. De familie Thienpont bleef niet alleen Franse wijnen importeren, maar kocht ook wijnkastelen in Frankrijk en begon zelf wijn te maken. Zo verwierf Georges Thienpont in 1924 het befaamde Vieux Château Certan in Pomerol, vandaag nog altijd in het bezit van de familie, en producent van een van 's werelds topwijnen. Andere kastelen waren Labégorce Zédé in Margaux (nu verkocht), Pavie-Macquin in Saint-Emilion en Puyguéraud in Côtes de Francs. Maar het merkwaardigste succesverhaal werd geschreven door Jacques Thienpont, die in Pomerol een piepklein domein van slechts 2 hectare onder zijn hoede kreeg: Le Pin. Daar maakt hij nu een wijn die de mythische Pétrus naar de kroon steekt, ook in prijs. In Hof te Cattebeke, het ouderlijk huis waar hij woont, had ik een gesprek met deze bescheiden Vlaming die aanbeden wordt door de rijkste wijnliefhebbers van deze aarde.
- Hoe komen zulke astronomische prijzen voor een wijn tot stand?
- "Ik ben er zelf verbaasd over. De aankoop van Le Pin noem ik altijd een 'gelukkig accident'. Ik had gewoon de bedoeling een klein wijndomein van mijzelf te hebben om er wijn te maken. Toen ik het kocht, bevonden de kelders zich in een erbarmelijke toestand. Geleidelijk aan verbeterde ik de kwaliteit. Na een tijd kwam mijn wijn er bij vergelijkende blindproeverijen dikwijls als eerste uit, en zo is de vraag en dus de prijs beginnen stijgen. Aanvankelijk was ik mij van die prijsstijging niet eens bewust, ik bleef mijn wijn aan de normale prijs verkopen aan de tussenhandel. Tot anderen mij kwamen zeggen dat ik veel te goedkoop was, in vergelijking met wat een wijnhandelaar aan de eindverbruiker vroeg. Vanaf dan – in het begin van de jaren negentig - heb ik mijn prijzen verhoogd, terwijl de vraag niet daalde, integendeel. Je hebt als wijnmaker niet echt vat op de prijsevolutie. Ik verkoop al mijn wijn elk jaar aan de tussenhandel, en dan is het uit mijn handen. Dan gaat de wijn zijn eigen leven leiden."
- Welke zijn de belangrijkste factoren die tot een prijsverhoging leiden?
- "Eerst en vooral de kwaliteit van de wijn. Zonder dat moet je er niet eens aan denken. Maar daarna speelt de wet van vraag en aanbod. Ook de geringe hoeveelheid is een factor: mijn productie is gemiddeld 6000 flessen. Ik kan dus nooit aan de vraag voldoen. En dan is er de invloed van wat wijncritici schrijven. Als de wereldberoemde Robert Parker mijn wijn de hemel inprijst, heeft dat op de markt duidelijk effect."
- Parker heeft de reputatie dat hij van zeer geconcentreerde en krachtige wijnen houdt. Terwijl Le Pin juist een toonbeeld van zachtheid en finesse is. Hoe verklaart u dat?
- "Wat Parker apprecieert in Le Pin, zijn de exotische aroma's, denk ik. Daar onderscheidt Le Pin zich van andere Pomerols. Maar het klopt dat vele mensen, misschien door Parker en de hoge prijs, verwachten overdonderd te worden door mijn wijn. Terwijl ik juist naar het omgekeerde streef, naar een elegante, fijne, subtiele wijn. Kennelijk kan Parker dat ook op prijs stellen."
- Wou u van bij het begin zo'n wijn maken?
- "Ja, maar ik heb een leerperiode nodig gehad. Mijn eerste jaargang was 1979, die noem ik mijn 'klad'. Mijn tweede jaar was al beter, hoewel 1980 in het algemeen een zwak jaar was in Bordeaux. Maar mijn wijngaard bevindt zich op een helling, met veel kiezel in de ondergrond, wat voor een goede afwatering zorgt. Zelfs in een nat jaar heb ik nog altijd goede wijn."
- Hoe bent u precies op dit perceel gevallen?
- "Het ligt vlak naast Vieux Château Certan, dat mijn oom Léon leidde tot aan zijn dood in 1985. Het was eigendom van een weduwe, en mijn oom zei altijd dat het een magnifiek perceel was. Hij wilde het kopen om de wijn van Certan nog te verbeteren. Maar toen het zover was, vond hij de prijs van 1 miljoen Franse frank te hoog. Mijn andere oom Gérard, die hier in dit huis woonde en zich met de wijnhandel in België bezig hield, raadde mij toen aan het zelf te kopen. Ik vond het een goed idee: het was maar
1 hectare, niet groot, beheersbaar voor één persoon. Maar ook ik had niet genoeg geld, en ik zocht steun bij mijn oom Gérard en mijn vader. Nadien heb ik geleidelijk aan de aandelen teruggekocht."
- Had u ervaring als wijnmaker?
- "Als jongeman ging ik elk jaar bij de oogst op Vieux Château Certan meehelpen. Nadien ben ik cursussen gaan volgen aan het Instituut voor Oenologie in Bordeaux. Ik heb ook in de wijnafdeling van supermarkten gewerkt: een heel goede leerschool. Het wijnmaken zelf houd ik heel eenvoudig. Bezoekers zijn altijd verbaasd als ze zien over hoe weinig technisch materiaal ik beschik. We plukken en sorteren de druiven met de hand, ik ontrist ze, nadien laat ik de gisting gebeuren in inox vaten, en vervolgens de rijping op nieuw eikenhout gedurende 14 tot 18 maanden. Dat is het. Ik doe dus helemaal niets speciaals. Het geheim van Le Pin is zijn terroir, het samenspel tussen het microklimaat, de zuidelijke ligging, een bovengrond van eeuwenoude kiezels, en een complexe ondergrond van ijzerhoudende kalksteen, kiezel en zand. Dat stelt mij in staat een grote wijn te maken."
- Hoe gaat u te werk in de wijngaard? Volgt u de ecologische trend?
- "Sinds 1985 al schakelden wij over op wat men in Frankrijk 'la lutte raisonnée' noemt: een gedoseerde bestrijding van ziektes en ongedierte. We sproeien dus niet systematisch, maar alleen als er echt een probleem dreigt. Ik vergelijk een wijngaard wel eens met een mens: inspuitingen en medicamenten zorgen altijd voor ongewenste neveneffecten in je gestel. Dat is in een wijngaard ook zo. Je moet hem een beetje gerust laten, er
voorzichtig mee omspringen. Gelukkig heb ik mijn neef Alexandre van Vieux Château Certan die de wijngaard verzorgt gedurende het jaar. Ik woon immers in België, en kom in principe alleen naar Pomerol voor de oogst en het maken van de wijn."
- Een andere trend is bottelen zonder filtering. Dat doet u ook.
- "Inderdaad, maar niet alle jaren. Normaal klaar ik de wijn met eiwit, en filter ik niet.
Maar als je bijvoorbeeld stormweer hebt tijdens de klaring, dan blijft de wijn troebel door de turbulentie en de luchtdruk. In dat geval moet je filteren. Maar dat heb ik maar een keer of vier moeten doen. En dan nog gaat het om een heel lichte filtering, want anders filter je ook smaak- en geurelementen weg."
- Hoe ziet u de toekomst voor Le Pin?
- "Ik zou nog wat willen uitbreiden. Er is een aangrenzende wijngaard van 10 are, die toebehoort aan een metser die de druiven ervan verkoopt. Elk jaar bij de oogst komen we elkaar tegen, en ik heb hem al mijn interesse laten blijken. Maar hij wou niet verkopen. Ik heb het geërfd van mijn vader, zei hij, ik ben eraan gehecht. Tot hij drie jaar geleden van idee veranderde. Maar de prijs was zodanig hoog dat ik er niet op ingegaan ben. Nadien zijn de grondprijzen nog gestegen, misschien had ik dus toch moeten kopen. Maar volgens de laatste berichten is er weer een daling. We zullen wel tot een overeenkomst komen, denk ik."
- Je mag dus percelen toevoegen en de wijn onder dezelfde naam blijven verkopen?
- "Ja, zolang het binnen de appellatie Pomerol blijft. Pétrus was vroeger 7 hectare, nu 11 hectare. De bijgekochte percelen behoorden toe aan Château Gazin, en de wijn ervan wordt nu verkocht als Pétrus. Als het om kwaliteitspercelen gaat, is dat geen probleem. Ikzelf heb Le Pin uitgebreid van 1 naar 2 hectare, maar altijd met aangrenzende percelen met dezelfde ondergrond."
- Welke wijn drinkt u het liefst, behalve uw eigen wijn?
- Mijn eigen wijn drink ik niet zo vaak, hoor, dat is mijn broodwinning. Maar ik blijf vooral Franse wijn drinken. Ik houd van Médoc, van wijnen die elegantie, kracht en lengte combineren. Daarom ben ik een grote liefhebber van Pauillac. In witte wijnen vind ik die van Bourgogne de beste ter wereld. Buiten Frankrijk drink ik graag Toscaanse wijnen. Een heel speciale herinnering heb ik aan een Californische cabernet sauvignon van Mondavi uit 1979, tijdens een blindproeverij vijf jaar geleden: schitterend! Het bewijst dat overal ter wereld prachtige wijnen gemaakt kunnen worden. We vergelijken andere wijnen te vaak met de Franse, we zouden dat niet mogen doen. Elke streek heeft zijn specifieke eigenschappen. Al is het wel zo dat wijnen van de Nieuwe Wereld duidelijk meer zon hebben gezien, waardoor je ze sneller beu wordt."
- Wat doet het u als wijnliefhebber dat alleen zeer rijke mensen van uw wijn kunnen genieten?
- "Dat is een beetje jammer. Wijn dient in de eerste plaats om te drinken, om gezellig samen te zijn onder vrienden. Objectief gezien is geen enkele wijn zulke hoge prijs waard. Maar wat is een schilderij waard? Het heeft de kunstenaar een doek, wat verf en enkele uren inspiratie gekost. Hoe bepaal je de verkoopprijs daarvan? Je hebt de wetten van de markt niet in de hand. Ik zou mijn wijn goedkoper kunnen verkopen, maar de prijs aan de eindverbruiker zou dezelfde blijven. Alleen zou iemand anders met de winst gaan lopen. En dan vind ik dat ik als wijnmaker recht heb op mijn deel. Wel zorg ik ervoor dat de verkoop gespreid wordt. Ik heb kapitaalkrachtige klanten die elk jaar mijn wijn kopen, maar niemand kan meer dan 12 flessen krijgen. En daar zijn ze mij zelfs dankbaar voor, ondanks de hoge prijs. Ze willen er zelfs elk jaar nog méér van kopen. Het moet zijn dat ze mijn prijs nog redelijk vinden."
