Bordeaux 2022: het wijnjaar van droogte en vuur
Handelaars en journalisten van overal ter wereld kwamen onlangs weer samen in Bordeaux om het jongste wijnjaar 2022 te proeven. De droogte en bosbranden van vorig jaar zitten in het geheugen van de kasteeleigenaars gegrift. Maar hoe hebben de wijnen dit verteerd?
"De wijnen kunnen een onaangename rooksmaak krijgen", waarschuwde de Franse wijnwetenschapper Pierre-Louis Teissedre in de Franse krant Sud Ouest in augustus vorig jaar, toen de bosbranden volop woedden. Vooral de wijngaarden die het dichtst bij de branden lagen, zouden dat risico het meest lopen: "Het kan de aangename fruitige en bloemige aroma's van wijn onderdrukken."
Tot hiertoe had Bordeaux geen ervaring met bosbranden op die schaal. Teissedre onderzocht het effect van dergelijke branden in Australië en Californië, en daar bleken wijnen achteraf inderdaad rokerige aroma's te vertonen.
Maar bosbranden komen alleen voor als het uitzonderlijk warm is. En dat was in Bordeaux dus het geval, waardoor de druiven optimaal rijp werden en heel wat eigenaars van wijnkastelen het onomwonden hebben over een uitstekend wijnjaar, vergelijkbaar met 2005, 2009 en 2010. Dergelijk enthousiasme hoor je echter wel vaker tijdens de primeurweek: ze is immers het startschot van de wereldwijde verkoop in primeur, en dan is het zaak de jaargang zo positief mogelijk voor te stellen.
"Toch is het een onweerlegbaar feit dat de zon vorig jaar volop geschenen heeft vanaf mei", zegt oenoloog David Pernet, die voor verschillende domeinen in Bordeaux werkt. "En dit zonnige weer hield aan tot en met de oogst. 2022 was zelfs het droogste jaar ooit sinds 1959, het begin van de metingen. De oogst begon dan ook vroeger dan normaal."
"Vorig jaar hebben we liefst vijf hittegolven gehad", zegt Véronique Sanders, directeur van Château Haut-Bailly, "En of we dat nu willen of niet, met dergelijke weertypes zullen we de komende decennia vaker geconfronteerd worden."
Zoveel zon leidt tot kleine, rijpe, geconcentreerde druiven met dikke schil, en dus tot een volle, rijke wijnstijl met veel tannines (bitterstoffen in de pitten en schil) wat voor een grote bewaarkracht van de wijnen zorgt. Tegelijk is er het risico op aroma's van overrijp en gekookt fruit en meer alcohol, wat niet elke wijnliefhebber op prijs stelt.
Véronique Sanders is zich daarvan bewust: "Vandaar dat wij een nieuwe wijnkelder hebben gebouwd, beter geschikt voor druiven uit een warmer klimaat. We willen immers absoluut elegantie en fraîcheur in onze wijnen bewaren."
Kleine druiven geven ook minder sap, en dus minder flessen wijn om te verkopen: commercieel gezien een nadeel. Hogere prijzen per fles kunnen dat deels opvangen.
En wat met dat risico op rokerigheid in de wijn? "Er was veel ongerustheid, maar de branden zijn niet te dicht bij de wijngaarden gekomen", zegt de Belg Justin Onclin, die in Médoc het domein Branas Grand Poujeaux bezit. Zijn wijn van 2022 is alvast een van de beste die hij ooit gemaakt heeft. En hij is niet de enige. Tijdens deze primeurweek kunnen alle wijnen van de belangrijkste domeinen geproefd worden, en in geen enkele daarvan valt enige vorm van rookbesmetting waar te nemen.
Meteorologen wijzen erop dat Bordeaux al bij al geluk heeft gehad, omdat de wind goed stond en de meeste rook van de wijngaarden heeft weggevoerd. "Uitdagend maar uitstekend" is dan ook de algemene teneur over dit wijnjaar. Al houdt menig wijnmaker in Bordeaux allicht zijn hart vast voor wat de komende jaren zullen brengen.
Het belang van de primeurweek in Bordeaux
Van alle wijnregio's ter wereld is Bordeaux de meest actieve op het vlak van promotie en communicatie. Geen enkele andere regio laat haar wijnen zo massaal proeven al na amper zes maanden vatrijping. Dit is het officiële startschot van de wereldwijde verkoop van de topdomeinen van Bordeaux, de zogenaamde "grands crus". Die worden immers "en primeur" verkocht aan grote handelshuizen die voor de wereldwijde distributie zorgen. Daarbij vinden de verkoop en betaling plaats vóór de afrijping en levering van de wijnen. Die voortijdige betaling wordt door de handelshuizen doorgeschoven naar hun importeurs in de verschillende landen, en die schuiven dat verder door naar hun klanten.
Dit primeursysteem kan een financieel voordeel opleveren voor de kopers indien de prijzen nadien de hoogte ingaan. Maar evengoed kunnen ze dalen, indien een jaargang minder goed aanslaat. Voor de kasteeleigenaars is deze week van de primeurs daarom een eerste peiling van hoe de markt reageert op een nieuw oogstjaar, wat hen in staat stelt om een primeurprijs te bepalen en de toekomstige prijsevolutie in te schatten.
Er is het afgelopen jaar veel te doen geweest over Bordeauxdomeinen die met veel onverkochte voorraden zitten. Maar voor de grands crus, de topdomeinen deze primeurweek organiseren, is dat vooralsnog niet het geval.
Droogte en hitte: niet de enige uitdaging in Bordeaux
Zelfs de nabijheid van de Atlantische Oceaan, die normaal voor koelere luchtstroming zorgt, kan niet verhinderen dat ook Bordeaux zich zorgen maakt over de klimaatopwarming die tot onevenwichtige wijnen kan leiden. Vandaar dat wijnwetenschappers er nu al onderzoeken hoe men de rijpingscyclus van de druiven kan vertragen en verlengen, en of andere druiven, meer bestand tegen hitte en droogte, in de toekomst de huidige druiven kunnen vervangen of aanvullen zonder het smaakprofiel van de wijnen te veranderen.
Maar er zijn nog andere uitdagingen voor Bordeaux. Zo is er de omschakeling van de chemische naar een meer natuurlijke wijnbouw, wat in Bordeaux minder snel verloopt dan in andere wijnstreken. De beweging van de natuurlijke wijnen, die de wijnwereld sterk heeft veranderd, is (nog?) niet tot in Bordeaux doorgedrongen. In de plaats daarvan blijft men vasthouden aan de traditionele recepten, zoals de rijping van wijnen in kleine vaten van nieuw eikenhout. Daardoor worden wijnen wel eens gedomineerd door aroma's van hout en vanille, wat steeds meer wijnliefhebbers vandaag als storend ervaren, omdat de natuurlijke fruitige en florale aroma's erdoor onderdrukt worden.
Ten slotte heeft Bordeaux het imago van een wijnstreek die gerund wordt door de haute finance. Al geldt dat alleen voor de topdomeinen die inderdaad vaak in handen zijn van beleggingsfondsen, verzekeraars, banken en kapitaalkrachtige investeerders.
Dat alles samen maakt dat Bordeaux de aansluiting met een nieuwe generatie van wijnliefhebbers en sommeliers dreigt te missen. Zo is het opvallend dat in nieuwe trendy restaurants vaak helemaal geen bordeauxwijnen meer op de wijnkaart staan.
De topdomeinen van Bordeaux voelen vooralsnog geen dringende nood aan verandering: er zijn nog altijd voldoende koopkrachtige liefhebbers in de wereld die hun wijnen willen. Maar de minder bekende en kleinere domeinen in Bordeaux, vaak nog familiaal beheerd, lijden onder dit imago van dure, conservatieve en weinig milieuvriendelijke wijnstreek. Zij hebben niet de bekendheid en financiële middelen van de topdomeinen om hun marktpositie veilig te stellen, en riskeren dan ook met onverkochte voorraden te blijven zitten.
