Waarom worden er weer meer wijnflessen met een kurk afgesloten?
De uitvinding van de kurken stop in de zeventiende eeuw was een revolutie: eindelijk kon je wijn bewaren en zelfs verder laten rijpen in de fles. Voordien was dat onmogelijk: de wijn kreeg teveel zuurstof en oxideerde.
Maar op het einde van vorige eeuw explodeerde de wijnproductie. Elk jaar wordt er nu wereldwijd tussen 26 en 27 miljard liter wijn gemaakt. Dertig procent daarvan is voor bag-in-box en Tetra Pak, de rest wordt gebotteld in flessen waarvan tweederde wordt afgesloten met kurk (of een conglomeraat van kurk).
Geen wonder dat de traag groeiende kurkeiken, die vooral in Spanje en Portugal staan, deze evolutie niet konden volgen. De prijzen gingen daardoor de hoogte in. En de toevloed van minderwaardige kurk bezorgde de sector een slechte naam. Bovendien kent elke wijnliefhebber het risico op de muffe kurkgeur en -smaak, veroorzaakt door een bacterie die zich in de kurk nestelt en de wijn ondrinkbaar maakt. Er kwamen concurrenten op de markt: de plastic stop en de metalen schroefdop. Waardoor kurk één derde van haar marktaandeel verloor.
Maar sinds 2010 wint kurk opnieuw marktaandeel terug. Terwijl de verkoop van de plastic stop achteruitgaat en die van de schroefdop stabiel blijft. Voor plastic ligt de verklaring voor de hand: publiek èn beleidsmakers zijn zich scherp bewust geworden van de noodzaak om plastic te beperken. Met de schroefdop heeft de wijnliefhebber altijd een haat-liefde-verhouding gehad. Het risico op kurksmaak verdween wel, maar tegelijk ook de traditie en romantiek rond het ontkurken van een fles. Daarnaast waren er twijfels over de bewaarkracht en over het gebrek aan evolutie van de wijn doordat de fles luchtdicht wordt afgesloten. Al kunnen we ons afvragen of dat wel zo belangrijk is als het overgrote deel van de wijn gekocht wordt om snel te drinken.
De kurkproducenten hebben de tijdsgeest echter mee. Kurkeiken zijn, zoals andere bomen, belangrijk in de strijd tegen de klimaatopwarming omdat ze CO2 uit de lucht halen. Zo'n eik moet 20 tot 25 jaar oud worden vooraleer de eerste kurkschors geoogst kan worden. Nadien duurt het negen jaar voor de schors opnieuw is aangegroeid. En zo kan één boom wel twintig oogsten opleveren. Op die manier staat elke ton kurk die geoogst wordt, voor liefst 73 ton opname van CO2.
Rest het probleem van de gevreesde kurkbacterie. Om dat op te lossen heeft de kurkindustrie veel geïnvesteerd in de bestrijding ervan. In La Revue du Vin de France verklaarde Antonio Amorim, CEO van de groep Amorim, de grootste kurkproducent ter wereld: "Eind van dit jaar kunnen wij, door het gebruik van nieuwe technologieën, een nulrisico op de kurkbacterie garanderen."
Een promopraatje of een op wetenschap gesteund feit? Vanavond zal ik toch weer met een bang hart die mooie fles uit mijn kelder halen.
