Is tokaj uit Hongarije dezelfde wijn als tokay uit de Elzas?
Beide wijnen hebben niets met elkaar te maken. En net vanwege de mogelijke verwarring heeft de Europese Unie de benaming "tokay" verboden. Toch hoor je vooral oudere mensen nog spreken van "tokay d'Alsace", waardoor de term een beetje blijft voortleven onder wijnliefhebbers. Maar op de flessen mag dit niet meer vermeld worden.
"Tokay" was de plaatselijke naam die de Elzassers gaven aan de druif pinot gris. "Tokaj" daarentegen is niet de naam van een druif, wel van een Hongaarse wijn uit de gelijknamige streek. Die kan een blend van meerdere druiven zijn, maar de belangrijkste is furmint.
De verwarring kwam er niet alleen door de gelijkenissen in de naam, ook in de wijnstijl. De Hongaarse tokaj is een zoete wijn, gelijkaardig aan die van Sauternes. Hij wordt dus gemaakt van druiven die aangetast zijn door een goedaardige schimmel die "nobele rotting" veroorzaakt, waardoor de suikerconcentratie verhoogt.
"Tokay d'Alsace" (pinot gris) is niet noodzakelijk een zoete wijn, maar wordt wel vaak zoet gemaakt, onder meer door restsuiker in de wijn achter te laten of door de druiven langer te laten hangen aan de wijnstok zodat hun suikerconcentratie verhoogt. Van die laatste worden de zogenaamde "vendanges tardives"-wijnen gemaakt (wijnen van "late oogst"). Als een deel van de druiven ook aangetast is door nobele rotting, worden die gebruikt voor een nog zoetere wijn die "sélection de grains nobles" wordt genoemd.
Heeft het verbod op de naam tokay nu schade berokkend aan de wijnbouwers in de Elzas? Aanvankelijk was het voor hen een bittere pil om te slikken, maar achteraf bekeken heeft het ook voor hen klaarheid geschapen, en de pinot gris zijn eigen identiteit versterkt. Hij wordt nu in de Elzas trouwens steeds vaker als droge wijn gemaakt, naar het voorbeeld van pinot gris uit Noord-Italië en Oostenrijk, wat wijndrinkers vandaag meer op prijs stellen. Ook daarom is het verdwijnen van de verwarring met tokaj een goede zaak voor de Elzas.
Overigens was er nog een andere wijnstreek met een gelijkaardig probleem. In Friuli, in het noordoosten van Italië, wordt een plaatselijke druif gekweekt die tocai friulano werd genoemd. Ook dat moest veranderen van Europa omwille van de mogelijke verwarring: ze heet nu kortweg friulano. En ook dat bleek uiteindelijk in het voordeel van Friuli te zijn, te meer omdat de strakke, mineralige wijnstijl van friulano helemaal niets te maken heeft met de zoete tokaj.
Nog een laatste weetje: soms zie je op Hongaarse etiketten "Tokaji" staan (met een i achteraan), waardoor wijnliefhebbers zich kunnen afvragen of dit de Hongaarse benaming voor Tokaj is. Dat is niet zo, het is gewoon een adjectief dat "afkomstig van Tokaj" betekent.
Specialist in Hongaarse tokaj: roidesrois.be
Roi des Rois ( Heusden )
