Oost-Europese wijnlanden op zoek naar westerse wijnliefhebber
Sinds de val van de Muur creëren de Oost-Europese landen in snel tempo de basisvoorwaarde voor een wijncultuur: economische welvaart.
Economische welvaart is bepalend voor het tot stand komen van een wijncultuur. Om wijn te produceren is immers kapitaal nodig, èn je moet kunnen wachten op winst: wingerds groeien traag, druiven rijpen traag, en wie goede wijn wil, moet hem een tot twee jaar laten liggen op vaten alvorens hem te verkopen. Daarom kan wijn nooit goedkoop zijn, en moeten ook de consumenten over een zekere welvaart beschikken.
Wijn is een van de symbolen van westerse welvaart waar de Oost-Europeanen lange tijd van verstoken bleven. Vooral de nieuwe rijken zijn daarom gretig om wijn te ontdekken, wat onder meer geleid heeft tot een stijging van de prijzen van westerse topwijnen. Net zoals Aziaten worden Oost-Europeanen immers vooral aangetrokken door de "grote namen". Door die groeiende belangstelling voor wijn is het logisch dat ook de eigen wijnproductie gestimuleerd wordt.
Oost-Europa ligt in de klimaatgordel die geschikt is voor de productie van kwaliteitswijn. Heel wat landen hebben er een historische wijncultuur die soms teruggaat tot de Romeinse tijd. Onder het communisme ging die echter teloor, net in de periode dat oenologie en wijntechnologie een enorme sprong voorwaarts maakten. Vandaar dat Oost-Europa een inhaalbeweging nodig heeft.
Het communistische systeem verplichtte eigenaars van wijndomeinen om hun druiven naar een coöperatie te brengen. Daar werden ze gemengd met druiven van andere wijnbouwers, waarvan vervolgens een anonieme wijn werd gemaakt. Dat werkte demotiverend. Nu kunnen wijnbouwers opnieuw hun eigen wijn maken onder hun eigen naam: een wijn waarop ze fier kunnen zijn. En dat willen ze ook tonen aan de buitenwereld. Onder meer door aanwezig te zijn op wijnbeurzen.
Dat begint zijn vruchten af te werpen, al bedraagt het markaandeel van de Oost-Europese wijnen in ons land nauwelijks 1%. Maar daar kan verandering in komen. De wijnen uit de Nieuwe Wereld zijn ook met niets begonnen en hebben nu 18% van de markt. Zij kennen nu een stagnatie tot lichte achteruitgang, en daarin zien de Oost-Europese wijnen een kans om marktaandeel in te pikken.
De Belgische wijnliefhebber staat in elk geval open voor nieuwe wijnlanden, dat heeft hij in het verleden al bewezen . Steeds meer wijnhandelaars nemen Oost-Europese wijnen op in hun assortiment. En ook restaurants zijn voortdurend op zoek naar onbekende wijnen om hun klanten te verrassen. Maximin De Munck, de sommelier van het bekende tweesterrenrestaurant L'Air du Temps, is een fan van Oost-Europa. "We kunnen er ons in het restaurant mee onderscheiden", zegt hij. Hij heeft een tiental domeinen op de wijnkaart, maar omdat die zelden spontaan gekozen worden, schenkt hij er ook bij de menu's: "Zonder het etiket te tonen, anders zijn de klanten bevooroordeeld. Nu zijn ze meestal verrast over de kwaliteit. De wijncultuur is er veel ouder dan wij denken, en de reden waarom ze is teloor gegaan had niets met de kwaliteit, maar alles met de politiek te maken."
Joris Martin van Martin Wijnen in Berlare voert sinds kort Roemeense wijnen in en levert ook aan restaurants: "Dat is belangrijk voor deze wijnen, enerzijds voor hun imago, anderzijds omdat mensen dan de kans krijgen om deze wijnen te proeven, waarna ze die misschien voor zichzelf gaan kopen."
Bulgarije is het Oost-Europese land dat zich het vroegst richtte op export. Reeds dertig jaar geleden werden massaal internationale druivenrassen aangeplant, veelal voor alledaagse wijn die door de lage prijs zijn weg naar de West-Europese supermarkten vond. Vandaag mikken westerse investeerders ook op wijnen van hogere kwaliteit, zoals graaf von Neipperg, eigenaar van Château Canon-la-Gaffelière, een premier grand cru classé in Saint-Emilion.
Hongarije is het Oost-Europese land met de rijkste wijncultuur. "Vòòr het communisme was dit de zesde grootste wijnproducent ter wereld", zegt Peter Goossens, eigenaar van Global Wineries in Kapellen, die jaarlijks 100.000 flessen Hongaarse wijn op de Belgische markt afzet. Vooral de zoete tokaj is een legendarische wijn, vergelijkbaar met de sauterneswijnen van Frankrijk. Maar tokaj heeft een veel langere traditie dan sauternes. Niet te verwonderen dat Spaanse en Franse topdomeinen geïnvesteerd hebben in tokaj-wijngaarden, toen die na het communisme te koop werden aangeboden.
Andere Oost-Europese landen hebben veel potentieel, maar stellen qua verkoop nog niet veel voor. Slovenië wordt het Zwitserland van Oost-Europa genoemd, omwille van het landschap, maar ook omwille van de economische welvaart. Zeker sinds de onafhankelijkheid in 1991, toen het land zich afscheurde van Joegoslavië en aan de daaropvolgende oorlog ontsnapte, kwam er een dynamiek op gang die zich ook manifesteerde in de wijncultuur. De toetreding tot de Europese Unie in 2004 heeft dat proces nog versneld. Niet minder dan 40.000 wijnbouwers produceren vandaag 125 miljoen flessen per jaar, terwijl een goede wijnwetgeving kwaliteit stimuleert. Anthony Cnudde van Wijnen Michel in Dilbeek voert sinds kort Sloveense wijnen in: "De kwaliteit is hoog, maar de verkoop blijft moeilijk, al krijg ik veel steun van de Sloveense ambassade. Klanten staan er wel open voor maar verwachten dat ze spotgoedkoop zijn. En dat is niet zo: kwaliteit heeft zijn prijs, ook in Oost-Europa."
Een verrassende nieuwkomer is Georgië. Als een van de oudste wijngebieden in Europa is dit land een bakermat van onze westerse wijncultuur. Er worden ruim 500 autochtone druivenrassen geteeld en het heeft een grote traditie in het vervaardigen van wijnamforen. Dit recipiënt uit gebakken aarde werd al in het antieke Griekenland gebruikt. Ook westerse wijnbouwers beginnen de kwaliteiten ervan te herontdekken: ze houden vooral van het feit dat de wijn erin kan rijpen zonder de aromatische invloed van hout.
"Het zijn wijnen voor de echte liefhebber", zegt invoerder Gilles Beeckman van Finoteca in Brussel, "We verkopen er dan ook geen grote aantallen van. Maar we zijn op zoek naar meer toegankelijke Georgische wijnen, ook wat de prijs betreft."
Eén zaak is duidelijk: de muur tussen de Oost- en West-Europese wijnmarkt is nog niet gesloopt. Maar de toenadering is begonnen.
Invoerders:
Finoteca ( Brussel )
Global Wineries ( Kapellen )
Wijnen Martin ( Berlare )
Wijnen Michel ( Dilbeek )
